پی سازی
بعد از اینکه عمل پی کنی به پایان رسید را باید با مصالح مناسب بسازند تا به سطح زمین رسیده و قابل قبول برای هر گونه بنا باشد مصالحی که در پی بکار می رود باید قابلیت تحمل فشار مصالح بعدی را داشته باشد و ضمناً چسبندگی مصالح نسبت به یکدیگر به اندازه ای باشد که بتوانند در مقابل بارهای بعدی تحمل کند و فشار را یکنواخت به تمام پی ها انتقال دهد. چون هرچه ساختمان بزرگتر باشد، فشارهای وارده زیادتر بوده و مصالحی که در پی بکار می رود باید متناسب با مصالح بعدی باشد.
پی سازی را با چند نوع مصالح انجام می دهند که این مصالح عبارتند از شفته آهکی، پی سازی با سنگ، پی سازی با بتن، پی سازی با بتن مسلح.
پارامترهای موثر در عمق پی کنی
- عمق خاک نباتی و خاک دستی در محل و وجود یا عدم وجو ریشه گیاه بقایای گیاه یل نخاله های ساختمانی کاغذ چوب و…
- ملاحظات معماری
- افزایش ظرفیت باربری
- رعایت عمق یخبندان
پی سازی با سنگ
پس از اینکه عمل پی کنی به پایان رسید پی سازی با سنگ باید از دیوارهایی که روی آن بنا می گردد، وسیع تر بوده و از هر طرف دیوار حداقل ۱۵ سانتیمتر گسترش داشته باشد. یعنی از دو طرف دیوار ۳۰ سانتیمتر پهن تر می باشد که دیواری را رد وسط آن بنا می کنند، پی سازی با سنگ با دو نوع ملات انجام می شود. چنانچه بار و فشار بعدی زیاد نباشد، ملات سنگ ها را از ملات گل و آهک؛ چنانچه فشار و بار زیاد باشد، ملات سنگ را از ملات ماسه و سیمان استفاده می کنند. اول کف پی را ملات ریزی نموده و سنگ ها را پهلوی یکدیگر قرار می دهند و لابِلای سنگ را با ملات ماسه و سیمان پر می کنند (غوطه ای) به طوری که هیچ منفذ و سوراخی در داخل پی وجود نداشته باشد و عمل پهن کردن ملات و سنگ چینی تا خاتمه دیوار سازی ادامه پیدا می کند .
پی سازی با بتن
پس از اینکه کار پی کنی به پایان رسید کف پی را به اندازه تقریبی ۱۰ سانتیمتر بتن کم سیمان بنام بتن مگر می ریزند که سطح خاک و بتن اصلی را از هم جدا کند. روی بتن مگر قالب بندی داخل پی را با تخته انجام می دهند. همانطور که در بالا گفته شد عمل قالب بندی وسیع تر از سطح زیر دیوار نقشه انجام می گیرد. تمام قالب ها که آماده شد، بتن ساخته شده را داخل قالب نموده و خوب می کوبند و یا با ویبراتور به آن لرزش وارد آورده تا خلل و فرج آن پر شود و چنانچه بتن مسلح باشد، داخل قالب را با میله های گرد آرماتور بندی و بعد از آهن بندی داخل قالب را با بتن پر می کنند .
بتن ریزی در پی و آرماتور داخل آن به نسبت وسعت پی برای ساختمان های بزرگ قابلیت تحمل فشار هر گونه را می تواند داشته باشد و بصورت کلافی بهم پیوسته فشار ساختمان را به تمام نقاط زمین منتقل می کند و از شکست و ترک های احتمالی جلو گیری بعمل می آورد .
پی سازی و پی کنی با هم
در بعضی مواقع ممکن است زمین سست بوده و پی کنی بطور یکدفعه نتواند انجام پذیرد و اگر بخواهیم داخل تمام پی ها را قالب بندی کنیم، مقرون به صرفه نباشد. در این موقع قسمتی از پی را کنده و با تخته و چوب قالب بندی نموده شفته ریزی می کنیم. پس از اینکه شفته کمی خود را گرفت یعنی آب آن تبخیر و یا در زمین فرو رفت و دونم شد، پی کنی قسمت بعدی را شروع نموده و با همان تخته ها، قالب بندی می کنیم بطوریکه شفته اول خشک نشده باشد و بتواند با شفته اول خشک نشده باشد و بتواند با شفته بعد خودگیری خود را انجام داده و بچسبد این نوع پی سازی معمولاً در زمین های نرم و باتلاقی، خاک دستی و ماسه آبدار عمل می گردد .
پی کنی در زمین های سست
در زمین های سست و خاک دستی اگر بخواهیم ساختمانی بنا کنیم، باید اول محل پی ها را به زمین سفت رسانیده و پس از اطمینان کامل ساختمان را بنا نماییم. زیرا ساختمان که روی این زمین ها مطابق معمول و یا در زمین سست بنا گردد. پس از چندی یا در همان موقع ساخته شدن باعث ترک ها و خرابی ساختمان می گردد. بنابراین شفته ریزی از روی زمین سفت باید انجام گیرد و برای اینکار بشرح زیر عمل می نمائیم :
پی کنی در زمین های خاک دستی و سست
پس از پیاده کردن اصل نقشه روی زمین محل پی های اصلی و یا در تقاطع پی ها که فشار پایه ها روی آن می باشد، چاه هائی حفر می شود، عمق این چاه ها به قدری می باشد تا به زمین سفت و سخت برسد. بعداً محل چاه ها را با شفته آهکی پر کرده و پس از پر کردن چاه ها و خودگیری شفته، پی ها را به طریقه معمول روی شفته چاه ها شفته ریزی می کنند. شفته ها به صورت کلافی می باشند که زیر آن ها را تعدادی از ستون های شفته ای نگهداری می کند و از فرو ریختن آن جلوگیری می نمایند. البته باید سعی کرد که فاصله ستون های شفته ای نباید بیش از سه متر طول باشد .
خاصیت چاه ها بدین طریق می باشد که شفته پس از خودگیری مانند ستون هایی است که زیر زمین بنا شده است و شفته روی آن مانند کلافی پایه را به یکدیگر متصل می کنند. برای مقاومت بیشتر در ساختمان پس از اینکه آجر کاری پایه ها را شروع نمودیم، ما بین پایه ها را با قوس هایی به یکدیگر متصل می کنند تا پایه ها عمل فشار به اطراف خود را خنثی نموده و فشار خود را در محل اصلی خود یعنی در محلی که شفته ریزی آن به زمین بکر رسیده متصل می کند .
گاهی اتفاق می افتد که در ساختمان در محل بنای یکی از پایه ها چاه های قدیمی وجود دارد و بقیه زمین سخت بوده و مقاومت به حد کافی برای ساختن ساختمان روی آن را دارد. برای اینکه براحتی بتوان پایه را در محل خود ساخت و محل آن را تغییر نداد، چاه را پس از لای روبی (پاک کردن ) با شفته آهک پر مینماییم موقعیکه شفته خودگیری خود را انجام داد روی آنرا یک قوس آجری ساخته و در محل انتهای کمان پایه را بنا می کنیم که فشار دیوار با اطراف چاه منتقل گردد .
در بعضی مواقع چاه کنی در این گونه زمین ها خطرناک می باشد. زیرا زمین ریزش دارد و به کارگر صدمه وارد می آورد و در موقع کار ممکن است او را خفه کند. برای جلوگیری از ریزش زمین باید از پلاک های بتنی یا سفالی که در اصطلاح به آنها کوَل (در شهرستان ها گوم و غیره ) مینامند، استفاده شود. کوَل های بتنی یک تکه و دو تکه ای و کول های سفالی یک تکه می باشد. کول های بتنی را بوسیله قالب می سازند و کول های سفالی بوسیله دست و گل رس ساخته شده و در کوره های آجری آن را می پزند تا بشکل سفالی در آید از این کول ها در قنات ها نیز استفاده می شود .
طریقه عمل
مقداری از زمین که بصورت چاه کنده شد، کول را که بشکل استوانه ای ساخته می باشد داخل محل کنده شده نصب و عمل کندن را ادامه می دهند. در این موقع دو حالت وجود دارد یا اینکه کول اولی که زیر آن در اثر کندن خالی شده براحتی پایین رفته کول دوم را نصب می کنیم یا اینکه کول اول در محل خود با فشار خاک که به اطراف آن آمده تنگ می افتد و نمی تواند محل خود را تغییر و یا پایین تر برود در این موقع از کول های دو تکه ای استفاده می نماییم. نیمی را در محل خود نصب و جای آن را محکم نموده و نصفه دوم را پس از کندن محل آن نصب می نماییم و عمل پی کنی را بدین طریق ادامه می دهیم .
پی کنی در زمین های سست مانند خندق هائی که خاک دستی در آن ها ریخته شده است و مرور زمان هم اثری برای محکم شدن آن ندارد و یا زمین های باتلاقی و غیره ضروری می باشد .
زمین هائی که قسمت خاک ریزی شده در آن ها به ارتفاع کم می باشد و یا باتلاقی بودن آن به عمق زیادی نرسد می توان در این قبیل زمین ها پی کنی عمقی انجام داد و برای جلوگیری از ریزش خاک آن را با تخته و چوب قالب بندی نموده تا به زمین سخت برسد .
البته قالب بندی در اینگونه زمین ها خالی از اشکال نمی باشد باید با منتهای دقت انجام گیرد پس از انجام کار قالب بندی شفته ریزی شروع می شود و چون تخته های قالب در طول قرار دارد، می توان پس از شفته ریزی تخته دوم را شروع کرد. به همین منوال تمام پی ها را می توان شفته ریزی کرد بدون اینکه تکه ای و یا تخته ای از قالب زیر شفته بماند.
آخرین ویرایش: 1399/06/29
شماره ویرایش: سوم
