آشنایی با اجزای پله و علائم مورد استفاده در نقشه های معماری

تعریف پله

• پلکان یک راه ارتباطی است که دو سطح مختلف را به هم ارتباط می دهد و انسان با انرژی خود آن را طی می کند. در واقع پله تکیه گاهی برای پا، هنگام بالا رفتن است.
• پله در نقشه های ساختمانی به صورت: پلان،برش و نما ترسیم می شود.

---

انواع پله

انواع پله
پلکان مستقیم	پلکان یکطرفه (تک بازو)
پلکان با پاگرد	ال شکل
	۲طرفه با ۲ بازو
	۲طرفه با ۳ بازو و پاگردو ۱/۲گردش
	۲طرفه با ۳و ۴ بازو
	سه طرفه
	چهارطرفه
پلکان  بدون پاگرد	ال شکل
	۲طرفه با ۲ بازو
پلکان های مدور	قوسی
	مارپیچ
	بیضی
پلکان  فرار	طرح قیچی

الف)تعداد پله:

تعداد پله ها به میزان اختلاف ارتفاع بین دو سطح بستگی دارد.در یک ارتفاع مشخص هر چه تعداد پله بیشتری استفاده گردد ارتفاع هر پله کمتر خواهد بود.تعداد پله در ساختمان ها با کاربری مسکونی بین ۱۶ تا ۲۰ پله می باشد.حداکثر تعداد پله های بین دو پاگرد باید ۱۲ پله باشد.(مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان بند ۴-۵-۱-۷-۵)

تعداد پله از روی پله با شمردن تعداد خطوط ترسیم شده در آن مشخص می گردد و تعداد پله همیشه یک عدد صحیح می باشد ولی ارتفاع پله می تواند عدد اعشاری باشد.

به طور مثال در شکل بالا ما ۴ پله در پلان داریم.

ب)کف پله:

به سطحی که پای انسان بر روی آن قرار می گیرد،کف پله می گویند.تعداد کف پله به تعداد پله وابسته است و تعداد کف پله یک عدد کمتر از تعداد پله در پلان رسم می شود زیرا کف آخرین پله با کف سطحی که پله به آن تمام می شود یکی است .اندازه کف پله بین ۲۲ تا ۴۰سانتی متر که معمولا ۳۰سانتی متر در نظر گرفته می شود .حداقل اندازه عمق کف پله ۰٫۲۸متر است.عمق کف پله از لبه یک کف پله تا تصویر افقی لبه پله بعدی اندازه گیری می شود.(مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان بند ۴-۵-۱-۷-۱)

حداقل اندازه کف پله ۳۰ سانتیمتر است. اگر کف پله کمتر از میزان حداقل باشد، امکان سقوط افراد هنگام بالا رفتن از پله بیشتر می شود.

پ)ارتفاع پله:

• به فاصله عمودی کف پله های دو پله متوالی ،ارتفاع پله گفته می شود.ارتفاع پله بین ۱۲ تا ۲۰سانتی متر تغییر می کند.

• مطابق بند 4-5-1-7 -1 مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان -در راه پله ساختمان، حداقل اندازه عمق کف پله 0.28متر است.ارتفاع پله باید به میزانی باشدکه مجموع اندازه کف پله دو برابر ارتفاع آن بین ۰.۶۳ تا ۰.۶۴ متر باشد.

  

ت)شیب یا زاویه پله:

• به زاویه ایجاد شده بین خط شیب پله با افق را شیب پله می گویند.
• شیب پله به نسبت ارتفاع و کف بستگی دارد.
• شیب پله مناسب برای ساختمان مسکونی ۳۰درجه است.

ث)خط حجم پله

به خط زیرین پله حجم پله می گویند.

ج)حجم پله

به ضخامت بازوی پله حجم پله می گویند.

 

---

جدول کاربردی میزان ارتفاع و کف پله و زاویه شیب پله با توجه به کاربری ساختمان

موارد استفاده	زاویه تقریبی پله(درجه)	اندازه کف پله (سانتی متر)	ارتفاع هر پله(سانتی متر)
پله های پارک،خیابان ها، نمایشگاه ها، تفریحگاه ها و ه طور کل در فضااهای آزاد و باز	۱۷-۱۷٫۵	۳۸-۴۰	۱۲
	۱۹-۲۰	۳۶-۳۸	۱۳
	۲۱-۲۲	۳۴-۳۶	۱۴
پله های خارجی ساختمان	۲۴-۲۵	۳۲-۳۴	۱۵
	۲۶٫۵-۲۸	۳۰-۳۲	۱۶
پله های داخلی ساختمان	۲۹٫۵-۳۱	۲۸-۳۰	۱۷
	۳۳-۳۵	۲۶-۲۸	۱۸
پله های زیر زمین	۳۶-۳۸٫۵	۲۴-۲۶	۱۹
نوع بد در مکان های خاص	۴۰-۴۲٫۵	۲۲-۲۴	۲۰

ث)طول پله:

طول افقی یک ردیف پله یا به عبارت دیگر جمع کف پله های حساب شده با در نظر گرفتن یک  کف پله کم تر

ث)گونه پله:

سطوح کنار پله را گونه گویند

ج)عرض پله:

فاصله بین گونه های پله را عرض پله می گویند.در پله ها یکسان نمی باشد.در ساختمان های مسکونی ۱۰۰تا ۱۵ سانتی متر و در زیر زمین ۹۰تا ۱۰۰ سانتی متر است.(حداقل عرض پله مجاز مطابق با مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان ۱.۱۰می باشد)

ح)حجم پله:

ضخامت سقف زیر یک ردیف پله را حجم پله می نامند.مقدار آن برابر است با نمره یا شماره تیر آهن به علاوه ۴ سانتی متر (اندودکاری )

خ)بازوی پله:

مجموعه پله های متوالی بین دو اختلاف سطح ،بازوی پله نام داردیک بازوی پله حداقل از سه پله متوالی تشکیل شده است.

چ)چشم پله:

فاصله بین دو بازوی پله ،چشم پله نام دارد.به جز پله های یک طرفه و پله یک چهارم در گردش ، در تمام پله ها چشم پله وجود داردو حداقل ۲۰سانتی متر است.

طبق ضوابط جدید چشم پله ممنوع می باشد.

د)خط مسیر پله:

خطی که در وسط عرض پله رسم شده و جهت حرکت در پله و شروع و پایان را مشخص می کند.شروع اولین پله با دو خط کوتاه موازی یا دایره توپر یا توحالی و پایان آن تا لب آخرین پله ،با فلش نمایش داده می شود.

ذ)پاگرد پله:

سطحی است که فرد پس از پیمودن یک بازوی پله ، برآن گام نهاده و با حرکت یا چرخش ۹۰یا ۱۸۰درجه به بازوی دوم می رسد.حداقل عرض پاگرد برابر با عرض پله است.(حداقل پاگرد پله مجاز مطابق با مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان ۲٫۴۰می باشد)

ر)خط برش پله:

پلان برش فرضی افقی از ارتفاع تقریبا ۲/۳ یا ۳/۴ که مشخصات بیشتری از آن ارتفاع دیده شده و ترسیم می شود.پس در هنگام ترسیم پلان پله تعداد پله های که زیر خط برش فرضی پلان قراردارند به صورت دید (خط ممتد)و پله های که در بالای خط برش فرضی پلان قرار دارند به صورت ندید(خط منقطع رسم می شوند.مرز بین پله های دید و ندید با استفاده از خط برش پله نمایش داده می شود.

تعداد پله به صورت دید :
تعداد پله ها *۲/۳

تعداد پله به صورت ندید :
تعداد پله ها *۱/۳

 

ز)نرده و دست انداز  پله:

عضوی از پله که برای ایمنی و جلوگیری از سقوط بر روی لبه داخلی پله ها نصب می شود.حداقل ارتفاع آن ۹۰سانتی متر است.

دست انداز پله عبارتست از  وسیله ای که بر روی نرده و به موازات خط شیب پله نصب می شود .

ژ)سرگیر پله:

فاصله عمودی بین کف پله تا زیر سقف سرگیر نامیده می شود.حداقل مقدارآن ۲۰۰سانتی متر است.

س)فضای پله:

سطحی از ساختمان که کلیه اجزای پله در آن قرار دارد فضای پله نام دارد.

ش)کادر مشخصات پله:

اندازه کف پله*ارتفاع تک پله*تعداد پله

ص)لب پله:

 پیش آمدگی کف پله از پیشانی ،لب پله نامیده می شود. وجود آن موحب بزرگ تر شدن کف پلـه می شود.

ض)شیار کف پلـه: 

در کف پله شیار هایی در امتداد عرض پله ایجاد می کنند. این شیار ها از لیز خوردن افراد جلوگیری می کنند.

---

نحوه ترسیم پله در دو طبقه با ارتفاع مختلف

---

آخرین ویرایش: 1401/01/28

شماره ویرایش: سوم

---

بیشتر بدانیم:

1. فرم ها و چک لیست هاي ضروري براي مهندسین ناظر ،طراح و مجری
2. محاسبات سرانگشتی ویژه مهندسین عمران
3. مشاوره مهندس ناظر
4. جزئیات اجرایی نرده پله
5. فایل اتوکد دیتیل راه پله