اگر کار در اثر عواملی که در اختیار پیمانکار نیست گران تر از برنامه پیش بینی شده تمام گردد به طور مثال در اثر وضعیت جوی نامناسب بارندگی طولانی مدت پیمانکار نتواند ادامه به کار دهد در نتیجه ماشین آلات و پرسنل مشغول به کار در کارگاه ساختمانی بلا استفاده بماند و یا به هر علت دیگری پیمانکار احساس ضرر و زیان بنماید در این صورت ادعای خسارت می نماید و دلایل خود را در نامه ای به کارفرما و پیمانکار رسیدگی می شود و در صورتی که ادعاهای پیمانکار درست تشخیص داده شود مبلغ خسارت را تعیین نموده وکارفرماپرداخت آن را تعهد می نماید.
برخی از علل كه منجر به ادعا ( کلیم ) در قراردادهای عمرانی می گردد:
علت اصلي ادعاهای پيش آمده، شناخت و طراحی نادرست، قراردادهای نامناسب، كنترل و نظارت ضعيف بر پروژه و ارتباطات ضعيف است. اين عوامل در نهايت افزايش زمان و هزينه را به دنبال خواهد داشت و افزايش هزينه نيز ادعای مالی را سبب می شود.
- وقتی كارفرما دارای ضعف و ابهام و ترديد در موارد ذيل باشد:
الف)قرارداد و محدوده كاري را باز درنظر مب گيرد.ب)در پرداخت‌ها و تعهدات مالی خود تأخير دارد.پ)در تصميم‌گيری تعلل دارد.ت)اطلاعات مورد نياز در دسترس ندارد.ث)پاسخ خارج از موعد به مكاتبات و پرسش‌های كتبی پيمانكار.ج)اعمال تغييرات در محدوده كار. - وقتی پيمانكار دارای ضعف و ابهام و ترديد در موارد ذيل باشد:
الف)افزايش زمان و هزينه پروژهب)تغيير در سطح كيفی مفاد قراردادپ)تغيير در محدوده كار
راهكارهای لازم در خصوص مديريت و پيشگيری ادعا:
- باتوجه به فاصله زمانی بين انجام مطالعات و شروع عمليات اجرايی، جهت پيشگيری از ادعا در خصوص مشكلات طراحی و نقشه‌های اجرایی، می بايست موارد مذكور قبل از مناقصه مجدداً در محل و در واحد طراحی به‌طور كامل و دقيق بررسی و مطالعه شوند.
- مطالعه كامل اسناد و مدارك پيمان و مشاوره گرفتن از حقوقدان باتجربه قبل از مهر و امضاي قرارداد.
- مشخص كردن طريقه پرداخت افزايش مقادير بيش از 25 درصد شرايط خصوص پيمان درحالتی كه جمع جبری كاهش و افزايش مقادير تا سقف 25درصد مبلغ اوليه پيمان ملاك است.
- عملياتي كه جزو لاينفك عمليات موضوع پيمان هستند و برای پرداخت آن‌ها آيتمي در فهرست‌هاي منضم به پيمان وجود ندارد، بهتر است در اسناد مناقصه به صورت آيتم‌هاي ستاره‌دار گنجانده شوند تا شركت‌كنندگان در مناقصه با آگاهي كامل نسبت به پيشنهاد قيمت مبادره كرده و در زمان اجرا توافق كارفرما و پيمانكار براي اجراي اين آيتم‌‌‌ها باعث صرفه هزينه و زمان زيادي نشود.
- به نظر مي‌رسد كارفرمايان پروژه‌های عمرانی درصورت كمبود اعتبار، بهتر است تمام عمليات اجرایی قرارداد را شروع نكنند و اجراي عمليات را اولويت‌بندی كرده تا پيمانكار بتواند قسمت‌هایی از كار را كه جهت بهره‌برداری در اولويت هستند اجرا كند.
- جهت جلوگيری از تأخير در تحويل مصالح در تعهد كارفرما و وقوع ادعا در اين خصوص، بهتر است در قراردادهای فهرست‌بهايی كه تأمين مصالح برعهده كارفرما است در قالب قرارداد فهرست بهايي به صورت PC تهيه شوند و آيتم تهيه و حمل مصالح به صورت آيتم‌هاي ستاره‌دار درنظر گرفته شوند.
- جهت جلوگيري از ادعا در خصوص هزينه تأمين زمين تجهيز كارگاه، تأمين آب و برق و هزينه‌های ديماند و مصرف در مدت قرارداد، بهتر است در شرايط خصوصی پيمان مبلغی به صورت مقطوع ماهيانه در قالب آيتم‌های ستاره‌دار در قرارداد در نظر گرفته شود.
- باتوجه به اين‌كه مهندسان عمران حقوقدان نيستند و قرارداد‌‌ها دارای بخش‌های فنی و حقوقی هستند و در اين راستا حقوقدان‌‌‌ها نيز مهندس نيستند به نظر مي‌رسد جهت حل اين مشكل می بايست از حقوقدان‌هاي باتجربه در كنار مهندسان در تمامی مراحل پروژه به‌خصوص در زمان انعقاد قرارداد استفاده شود.
آخرین ویرایش: 1399/05/08
شماره ویرایش: دوم
