مصالح مورد استفاده در عملیات سفت کاری کلیه ساختمان ها
مصالح مورد استفاده در عملیات سفت کاری کلیه ساختمان ها
مصالح مورد استفاده در عملیات سفت کاری کلیه ساختمان ها
-آجر :
آجر سنگی است ساخته دست انسان که با توجه به مواد اولیه و خصوصیات آن به انواعی به شرح زیر تقسیم می شود :
-آجر رسی :
این آجر به صورت توپر و یا توخالی (سوراخ دار) موجود می باشد. که نوع سوراخ دار آن به دلیل کم بودن وزن آجر استفاده می شود در نتیجه طبیعی می باشد که در جایی استفاده گردد که به مقاومت زیاد نیاز نباشد. مانند سقف ها و دیوارهای جداکننده. همچنین به دلیل محبوس بودن هوا داخل سوراخ های این آجر می تواند به عنوان عایق حرارتی و صوتی عمل کند. از آجر رسی می توان هم در دیوار باربر و هم در دیوار غیر باربر و همچنین در طاق زنی و کرسی چینی استفاده کرد.
ابعاد آجر رسی می تواند ۲۳*۱۱*۵ یا ۲۱*۱۰*۵ باشد. به طور کلی طول آجر باید مساوی دو برابر عرض به علاوه یک سانتی متر باشد.
-آجر ماسه آهکی :
این آجر از ترکیب آهک و ماسه سیلیسی تحت فشار و حرارت حاصل می شودو دارای ابعادی مانند آجر رسی و یا مضارب آن می باشد.
از آجر ماسه آهکی می توان در دیوارچینی، طاق زنی و نما سازی ساختمان استفاده کرد.
آجر نسوز :
منظور از آجر نسوز این نیست که مطلقا نسوزد، بلکه به این معناست که تا دمای معینی نمی سوزد. اما بعد از آن دما، آجر شروع به سوختن خواهد کرد. این آجرها را می توان در جایی از ساختمان که حرارت بالایی دارند، استفاده کرد.
-آجر لعابی :
اگر سطح آجر معمولی را لعاب کاری کنیم، آجر لعابی به دست خواهد آمد که در مقابل رطوبت و مواد شیمیایی مقاوم می باشد. همچنین لعاب روی آجر باعث ایجاد سطحی صیقلی و زیبا می شود.
آجرها به اشکال متفاوتی در عملیات سفت کاری استفاده می شود که عبارتند از:
آجر کلوک، نیمه، تمام (درسته)، لایی، سه قدی، کلاغ پر، قلمدانی.
لازم به ذکر است استفاده از آجرهای تکه مانند سه قدی، نیمه و کلوک در قسمت های درونی و پشت کار و همچنین در مکان هایی که مصرف آجر کامل مقدور نیست، مجاز می باشد.
-بلوک :
بلوک ها در انواع بتنی(سیمانی)، سفالی و یونولیتی موجود می باشد که نوع سفالی آن را می توان در دیوارهای جداگر (تیغه) و سقف های تیرچه و بلوک استفاده کرد. نوع یونولیتی بلوک را نیز می توان در سقف های تیرچه و بلوک استفاده کرد.
باید توجه داشت که وزن بلوک بتنی از بلوک های سفالی و یونولیتی سنگین تر می باشد و وزن بلوک های سفالی از بلوک های یونولیتی بیشتر است. به طور کلی باید رد ساخت و ساز از مصالحی که در حین سبک بودن، مقاوم نیز هستند، استفاده کرد. به این دلیل که هر چه وزن ساختمان کاهش یابد، تاثیرات نیروی زلزله به ساختمان نیز کاهش می یابد.
-سیمان :
سیمان فراورده ای است که بخش عمده مواد اولیه آن آهک می باشد. سیمان به عنوان چسبنده مصالح سنگی در ملات و بتن به کار می رود و مصرف زیاد آن نه تنها مقاومت ملات یا بتن را افزایش نمی دهد، بلکه باعث ترک در ملات و بتن خواهد شد.
سیمان دارای انواع مختلفی به شرح زیر می باشد :
سیمان پرتلند پنج گانه : دلیل نام گذاری این نوع سیمان به سبب شباهت رنگی سیمان پرتلند با سنگ های جزیره پرتلند در انگلستان می باشد و شامل پنج نوع (تیپ) یک، دو، سه، چهار و پنج می باشد که نوع یک آن اغلب در کارهای سفت کاری استفاده می شود.
موارد کاربرد سیمان پرتلند پنج گانه
-سیمان پرتلند نوع یک یا سیمان معمولی در کارهای معمول که نیاز به ویژگی خاصی در سیمان نیست، استفاده می شود مانند ساختمان های بتنی معمولی، کف سازی، تولید موزائیک ها و اجرای کانال کشی.
-سیمان پرتلند نوع دو حرارت کمتری نسبت به نوع یک داشته و ضد سولفات نیز می باشد و در سازه های نسبتا حجیم، پایه های پل و دیوارهای حائل استفاده می شود.
-سیمان پرتلند نوع سه زودگیر بوده و مقاومت اولیه بالایی دارد و نیز حرارت زایی آن بیشتر از نوع یک می باشد. لذا می توان در هوای سرد از این سیمان استفاده کرد. همچنین در جایی که بخواهند زودتر از موعد مقرر از ساختمان بهره برداری کنند یا قالب برداری شود، از این سیمان استفاده می کنند.
-سیمان پرتلند نوع چهار دیرگیر بوده و حرارت زایی کمتری دارد و در بتن ریزی های حجیم مانند بتن ریزی سد از این نوع سیمان استفاده می شود.
-سیمان نوع پنج که به سیمان ضد سولفات معروف است و در زمین های سولفات دار و در سازه های دریایی کاربرد دارد.
سیمان سفید
از این سیمان برای نماسازی و ساختن آجرهای موزائیک و کارهای زینتی استفاده می شود.
سیمان رنگی
این نوع سیمان از افزودن مواد رنگی معدنی بی اثر شیمیایی به سیمان پرتلند معمولی یا سفید به دست می آید. از سیمان پرتلند معمولی برای ساخت سیمان های پرتلند رنگی قرمز، قهوه ای و سیاه و نیز برای ساخت سیمان های به رنگ دیگر از سیمان سفید استفاده می شود.
از سیمان رنگی نیز برای نماسازی و ساخت موزائیک و کارهای زینتی استفاده می شود.
سیمان بنایی
استفاده از این نوع سیمان در بتن و بتن آرمه مجاز نمی باشد و فقط در ساخت ملات و مانند آن به کار می رود.
-گچ :
گچ به عنوان مواد چسبنده به کار می آید و در سفت کاری، دیوارچینی، تثبیت کردن شمشه ها و در اجرای سقف طاق ضربی به صورت ملات گچ و خاک استفاده می شود.
برای تثبیت شمشه ها در دیوارچینی و یا نصب چهارچوب در و پنجره و کلا مواردی که نیاز است گچ زود خود را بگیرد، از گچ دستی استفاده می شود.
گچ نباید در مجاورت آهن یا فلزات دیگر قرار بگیرد مگر اینکه فلزات مجاور گچ قبل از قرارگیری در مجاورت گچ با ضد زنگ پوشش داده شوند.
-آهک :
آهک نیز مانند سیمان و گچ ماده ای چسباننده می باشد. آهکی که در کارخانه تولید می شود، آهک ساختمانی یا زنده نام دارد که قبل از مصرف باید با آب ترکیب شده و تبدیل به آهک شکفته گردد.
چند روش برای شکفته کردن آهک وجود دارد که توضیح یک روش آن یعنی شکفتن به روش خشک در زیر آمده است :
در این روش آهک زنده را که تمایل زیادی برای ترکیب با آب دارد، به ضخامت حدود ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتر در زمین تمیزی قرار داده و روی آن آب پاشی کرده و به هم می زنیم. سپس لایه دیگر را روی آن به همان ضخامت ریخته و آب پاشی کرده و آهک موجود را به هم می زنیم و این عمل را تکرار می کنیم تا به تپه ای به ارتفاع حدود یک متر برسیم. سپس روی آهک موجود را با آجر می پوشانیم و روی آجرها را گل اندود می نماییم تا بخار آب با فشار ایجاد شده، باعث شکفتن آهک گردد.
آهک شکفته در ساختن ملات ها و همچنین ساختن شفته در اجرای شالوده و همچنین در تولید سیمان و آجر ماسه آهکی کاربرد دارد.
لازم به ذکر است آهک باید در جایی مصرف شود که هوا نمناک می باشد یا باید دست کم ۲۸ روز آن را نمناک نگه داشت.
-ملات ها :
طبق مقررات ملی ساختمان انواع مختلفی از ملات ها را می توان در سفت کاری مورد استفاده قرار داد. چند نمونه از ملات ها که در سفت کاری کلیه ساختمان ها کاربرد دارند، عبارتند از :
ملات ماسه سیمان
این ملات در موارد زیادی مانند دیوارچینی آجری، سنگی، بلوکی، ساخت شالوده های سنگی ساختمان های آجری، کرسی چینی و کارهای نازک کاری استفاده می شود.
بهترین نسبت حجمی ملات ماسه سیمان، یک قسمت سیمان و سه قسمت ماسه می باشد.
برای زودگیر کردن ملات ماسه سیمان نباید به آن گچ اضافه نمود. همچنین ملات ماسه سیمان باید پس از گیرش استفاده شود و نباید بعد از ۲٫۵ ساعت پس از اختلاط مصرف شود.
ملات باتارد یا ماسه-سیمان-آهک
از این ملات می توان در دیوارچینی آجری و سنگی ساختمان های آجری و سنگی و همچنین در شالوده سنگی ساختمان های آجری استفاده کرد. بهترین نسبت برای ساخت ملات باتارد ۸ حجم ماسه، ۲ حجم سیمان و ۱ حجم آهک می باشد.
شفته آهک
شفته آهک از ترکیب شیره آهک و خاک حاصل می شود که طبق مقررات ملی ساختمان بهترین خاک برای شفته آهک خاکی است که ریزدانه آن از ۲۵ درصد و خاک رسآن از ۱۵ درصد خاک کمتر نباشد. از شفته آهک در شالوده ساختمان های آجری با حداقل عیار ۳۵۰ کیلوگرم آهک در متر مکعب شفته و یا مقاوم کردن زمین های سست (تثبیت خاک) استفاده می شود.
ملات گل و کاهگل
ملات گل از اختلاط خاک و آب و ورز دادن کامل آن ساخته می شود و این ملات فقط به عنوان ملات بین ردیف های مختلف در دیوارهای خشتی استفاده می شود.
ملات کاهگل نیز با اضافه کردن حدود ۴۵ تا ۵۰ کیلوگرم کاه در هر متر مکعب ملات کاهگل ساخته می شود و در اندود کاری و پوشش بام استفاده می شود.
در ملات کاهگل، کاه برای جلوگیری از ترک ملات هنگام خشک شدن می باشد.
ملات گچ و خاک
این ملات از اختلاط خاک رس و گچ به نسبت حجمی یک حجم گچ و یک حجم خاک رس ساخته شده و در اندودکاری دیوار و همچنین به عنوان ملات در طاق زنی استفاده می شود.
به طور کلی استفاده از خاک رس در گچ برای ساخت ملات گچ و خاک به چند دلیل می باشد :
- به دلایل اقتصادی
- کندگیر کردن ملات گچ تا بتوان قبل از سفت شدن ملات گچ به راحتی مورد استفاده قرار داد.
-مصالح سنگی :
مصالح سنگی عبارت است از شن و ماسه که شن و ماسه هر دو در بتن استفاده شده ولی در ملات تنها ماسه استفاده می شود.
مصالح سنگی به عنوان تحمل کننده بارهای وارده بوده و سیمان و یا سایر چسباننده ها تنها به عنوان متصل کننده مصالح سنگی به یکدیگر می باشد.
مصالح سنگی حداکثر حجم بتن یا ملات را به خود اختصاص می دهد. به طوری که حجم مصالح سنگی در بتن حدود ¾ حجم بتن می باشد.
مصالح سنگی را قبل از مصرف باید شست تا مواد ریزدانه آن (لای و رس) از بین برود. همچنین وجود مصالح سنگی تیزگوشه به دلیل درگیری بیشتر دانه های سنگی به یکدیگر موجب بالا رفتن مقاومت بتن یا ملات می باشد.
-آب :
آب مصرفی در بتن یا ملات باید صاف و تمیز باشد و حاوی مقادیر مواد زیان آور در بتن نباشد. مصرف آبی که دارای خزه می باشد، برای بتن و ملات مناسب نیست. همچنین آب گل آلود باید بعد از تصفیه شدن مصرف گردد به طور کلی آب آشامیدنی برای ساخت بتن و ملات مناسب می باشد.
منبع : برگرفته از جزوه سفتکاری آرمین عبدا… زاده
