مصالح مورد استفاده در عملیات نازک کاری
انتخاب نوع مصالح نازک کاری در ساختمان به عوامل زیادی بستگی دارد که از جمله آن می توان از کاربری فضا , ابعاد فضا, شرایط اقلیمی, فرهنگ و آداب استفاده کننده, تعداد استفاده کننده در واحد زمان, مسایل زیباشناسی , مسایل اقتصادی و دوره های تعمیر و نگهداری نام برد.هر چند پایایی ساختمان وابسته به سازه و ساختار درونی آن است ولی انتخاب صحیح مصالح نازک کاری نیز می تواند به افزایش دوره بهره برداری از ساختمان و کاهش دفعات تعمیر و نگهداری منجر شود.در گذشته نیز با آگاهی از این نکته بناهای پر تردد و ساختمان هایی که اهمیت بیشتری داشتند با مصالح بادوام تری مانند کاشی و یا سنگ پوشش داده می شدند و به این ترتیب آثار هنری معماری گذشته برای ما یادگار مانده است.امروزه با پیدایش مصالح مصنوعی و پیشرفت علم شیمی مصالح به لحاظ خصوصیت فیزیکی, مکانیکی , شیمیایی و کاربردی , از نظر شکل ظاهری و زیبایی دارای تنوع بسیار زیادی شده اند و در حالی که امکانات وسیعی به مهندس معمار برای انتخاب مصالح نازک کاری می دهند انتخاب را دشوار نموده اند.
سنگ
مصرف سنگ در ساختمان همواره به علت استحکام, سختی , زیبایی, دوام و قابلیت تمیز کردن رایج بوده است هرچند به علت خصوصیات ویژه از این مصالح معمولا در نمای خارجی بنا استفاده گردد ولی بر حسب عمل کرد بنا از آن در فضاهای داخلی هم استفاده می شود.سنگ های کف باید استحکام کافی داشته باشند و در برابر ساییدگی مقاومت کنند.سنگ ها باید یکنواخت بدون ترک و عاری از رگه های سست باشند.سطوح سنگ های پلاک را به مناسبت نوع آن ها و محل مصرف به صورت صیقلی تیشه ای یا چکشی آرایش می دهند.برخی سنگ ها به صورت های دیگری همچون قلوه سنگ یا لاشه در نازک کاری ساختمان به کار می روند.
بتن
کف سازی و نما سازی با بتن کاربرد وسیعی دارد در فضاهای عمومی و صنعتی انبارها و پیاده روها استفاده از بتن متداول است.انتخاب مقاومت فشاری متناسب با محل مصرف و سنگدانه هایی که در برابر سایش و فرسایش مقاومت از خود نشان دهند از نکات مهم استفاده از بتن است.همچنین انتخاب سیمان مقاوم در محیط هایی که مورد حمله نمک ها و مایعات خورنده قرار می گیرند از اهمیت فراوانی برخوردار است.میزان وارفتگی بتن کف باید تا آنجا که ممکن است کم باشد تا در اثر لرزاندن و پرداخت و ماله کشی آب نیاندازد و شیره آن رو نزند زیرا این شیره در برابر سایش و ضربه بسیار ضعیف است.انتخاب ابعاد مناسب برای درزهای اجرا و انبساط نیز از جمله نکات مهم نما و کف سازی بتنی است.این درزها با ماستیک های قیری و یا مفتول فلزات رنگین پر می شوند.گاهی پس از این که خمیر سیمان قدری خود را گرفت سطح بتن را با آب و جاروی سیمی می شویند این ع۸مل موجب شسته شدن خمیر سیمان و نمایان شدن سنگ ها می شود چنانچه اندازه و رنگ دانه ها مناسب انتخاب شوند نمای زیبایی به دست می آید.این نماسازی برای کف پارک ها و پیاده روها متداول بوده و به بتن شسته مرسوم است.استفاده از سیمان های رنگی نیز رنک یکنواخت بتن را متنوع می سازد.استفاده از دانه های اکسید فلزات به عنوان سنگدانه بر سختی این نوع کف سازی می افزاید.نماهای بتنی را می توان با ابزار دستی یا ماشینی ساییده یا چکش کاری و پرداخت خاص نمود و در انواع نقش ها آرایش داد.
موزاییک
موزاییک نوعی بتن است که سطح آن ساییده شده و دارای ظاهری خالدار و درهم است.در کف ها پله ها قرنیزها و نمای ساختمان مصرف می شود.کف پوش موزاییک ارزان و بادوام و از متداول ترین نوع کف پوش در ایران است.بیشتر ساختمان های مسکونی و آموزشی و برخی بناهای تجاری اداری و بهداشتی با این نوع کف پوش مفروش شده اند.موزاییک را می توان به صورت درجا برای نمای دیوار کف و پله به کار برد.در این حالت در ابعاد مناسب قاب هایی به کمک نوارهای شیشه یا فلزات رنگی می سازند و ملات رویه موزاییکی را به خوبی ساییده و یکنواخت می نمایند.ابعاد آجر موزاییک ۱۰۰ تا ۵۰۰ میلی متر متغیر است و به اشکال مربع مستطیل و چندضلعی ساخته می شوند.هرچه اندازه آجر موزاییک بزرگتر باشد ضخامت آن نیز بیشتر می شود.ضخامت آن ها از ۲۰ تا ۴۰ میلی متر تغییر می کند.آجر سیمانی نوعی موزاییک است که از ملات ماسه سیمان تهیه شده که سطح آن را نمی سایند و معمولا برای انبارها یا بام ساختمان و یا به عنوان زیرسازی موکت و پارکت مصرف می شود.در بازار به نوعی از این آجرها که با رویه ای از سیمان رنگی و یا سفید و سنگ های آذری و یا آهکی رنگی درشت و ریز تهییه می گردد موزاییک فرنگی گفته می شود.
سرامیک
سرامیک از خاک رس و با لعاب رنگی و یا بدون آن تهیه می شود.سرامیک ها در ابعاد متنوعی از ۷۵ تا ۳۵۰ میلی متر به اشکال مربع یا مستطیل ساخته می شوند و ضخامت آنها از ۱۲ تا ۳۰ میلی متر متغیر است.همچنین سرامیک ها با اشکال و ابعاد مناسبی براب قرنیز و گوشه ها تهییه می شوند.از سرامیک های ضد اسید در کارخانجات و آزمایشگاهها و باطری خانه ها استفاده می شود.سطح خشت سرامیک های کف برای جلوگیری از سرخوردن ممکن است نقش برجسته باشد.برای این منظور از لعاب های زبر نیز استفاده می شود.
سرامیک های موزاییکی
سرامیک های موزاییکی نوعی سرامیک زیر ریز لعابدار یا بدون لعابند که در نقش ها و رنگ های متنوع ساخته شده و ضخامت آن تا ۶ میلی متر متغیر است و با ورقه کرافت چسب دار به اندازه ۶۰۰*۳۰۰ میلی متر پهلوی یکدیگر قرار داده می شوند.شکل سرامیک های ریز مربع مستطیل شش یل هشت گوش است و برای فضاهای مرطوب مناسبند ولی در مکان هایی که امکان لیزخوردن وجود دارد از انواع نقش دار استفاده می شود.لعاب سرامیک های موزاییکی براق یا کدر است.
کاشی لعابی
کاشی لعابی نوعی سرامیک نازک است که روعی آن با لعاب شیشه ای پوشانده شده است.در رنگ های متنوع به صورت ساده و گلدار تولید می شوند و برای بدنه و کف فضاهای سرویس بهداشتی به کار می روند.ضخامت آنها بسته به نوع مصرف از ۴ تا ۱۲ میلی متر متغییر است و ابعاد آنها نیز بسیار متنوع است.امروزه از انواع آنها در نمای ساختمان ها نیز استفاده می شود و دارای انواعی با سطح زبر و یا نقش برجسته برای کف سازی نیز می باشند.سطح لعابدار در برابر شرایط متعارف شیمیایی مقاوم است و به راحتی پاکیزه می شود.
مواد پلاستیکی
از مواد پلاستیکی و لاستیکی پوشش های متنوعی برای دیوار کف و سقف ساخته می شود که عمده ترین آن ها به شرح زیر است:
موزاییک پلاستیکی
این کف پوش ها ظاهری همچون موزاییک سیمانی دارند با این تفاوت که به جای خمیر سیمان از خمیر رزین اپوکسی برای چسباندن خرده سنگ های آن استفاده شده است.این موزاییک به صورت درجا و یا ساخته شده به کار می رود و ضخامت آن کمتر از موزاییک سیمانی است و به راحتی بر روی سطوح چوبی بتنی و حتی موزاییک های کهنه و فلزات می چسبد.
روکش پلاستیکی
از رزین اپوکسی و رنگدانه های مناسب به ضخامت ۶ تا ۱۲ میلی متر روکش پلاستیکی بر روی سطوح مختلف درست می کنند.این روکش را ماله کشی و صاف می کنند و یا به صورت چین دار رها می سازند.
وینیل تایل
کاشی وینیلی از یک لایه وینیل که به آستری قابل انعطاف ساخته می شوند.وینیل تایل دارای رنگ ها و طرح های متنوع است و در برابر چربی ها و روغن ها و بسیاری از اسیدها و قلیاها و مشتقات نفتی به خوبی پایداری می نماید.این نوع تایل ها در فضاهای وسیع عمومی مانند سالن های ورزشی و ترمینال ها مصرف بیشتری دارند.آنها نرمند و مانع لغزش می شوند و به راحتی نیز پاک می شوند.در فضاهای نگهداری کودکان نیز به علت خواص یاد شده استفادن از آنها توصیه می شود.با افزودن رشته های فلزی به کاشی وینیلی آنها را هادی الکتریسیته می کنند که در اتاق های عمل بیمارستان و مکان های مشابه از آنها استفاده می شود.وینیل تایل را به کمک چسب مخصوص بر روی زیرسازی مستوی نصب می نمایند.در صورت اختلاط رزین وینیل با پرکننده پنبه نسوز کاشی های وینیلی نسوز تولید می نمایند.انواع دیگری را نیز به صورت پشت فوم دار به منظور نرم تر کردن آن تولید و مصرف می کنند.
پوشش های دیواری پلاستیکی
پوشش های دیواری پلاستیکی به علت خواص متنوع آنها و بهای نسبتا کم و متنوع آنها و بهای نسبتا کم و تنوع شکل و نوع نیازهای گستردهای را برآورده می نمایند که در زیر به برخی از انواع آنها اشاره می شود:
روکش های توپی
کاغذهای دیواری وینیلی و یا بافته های الیاف پلاستیکی که خاصیت جذب صدا را دارند و قابل شست و شو نیز می باشند از این دسته اند.
تایل ها و کاشی ها
در ابعاد مختلف از جنس رزین پلی استلیرین و فرم آلدویداوره وجود دارد.همچنین تایل های آکوستیکی همانند تایل های سقفی در این گروه قرار می گیرند که طرح ها و رنگ های متنوعی دارند.
پنل ها
این تخته های پلاستیکی که به صورت ساندویچی ساخته می شوند و نمای گوناگونی دارند به عنوان دیوارهای جداکننده و یا پنل های آکوستیکی مورد استفاده قرار می گیرند.پوشش های دیواری پلاستیکی دارای خصوصیات عمده ای از جمله مقاومت در برابر محیط های شیمیایی متعارف رطوبت و هجوم املاح می باشند.آنها تا اندازهای در برابر حرارت مقاومند ولی شعله آتش را نمی توانند تحمل کنند.
کف پوش های پلاستیکی
این نوع کف پوش ها که از لاستیک مصنوعی به سبب مقاومت بیشتر در برابر شرایط محیطی ساخته می شوند به صورت تایل و یا توپ تولید می شوند.انواع آنها به کمک الیاف مصنوعی یا طبیعی مسلح می شوند و در بعضی حالات برای افزایش کارایی یا زیبایی به صورت چندلایه از مواد مختلف ساخته می شوند.به صورت توپی آن در سالن ها ورزشی به علت خاصیت الاستیسیته در رنگ های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند.
کف پوش های قیری
مصرف قیر در کف به دو صورت ماستیک آسفالتی و دیگری تایل آسفالتی به شرح زیر رایج است:
ماستیک آسفالتی
که از مخلوط قیر امولسیون رسی سیمان پرتلند ماسه و شن به نسبت معمول ۶۰ لیتر قیر ۵۰ کیلو سیمان و ۷۰ لیتر ماسه شسته و شکسته و ۱۴۰ لیتر شن ریزدانه شسته و شکسته تهیه می شود با ضخامت حدود ۱۲ میلی متر بر روی سطح مورد نظر پهن وصاف و متراکم می گردد.ماستیک آسفالتی بر روی سطوح متنوعی مانند بتن فولاد یا چوب چسبندگی دارد ولی یک قشر اندود قیری بین ان دو ضروری است.این ماده که نرم و چسبنده است در برابر حرارت وآتش نیز مقاوم است به صورت تایل هم می توانه قالب زد و به کمک چسب های قیری در محل چسباند.
تایل اسفالتی
با اختلاط چسبنده های قیری و پنبه نسوز به عنوان مواد اصلی ساخته می شود.گاهی مواد رنگی برای ظاهر مطلوب تر است به منظور افزایش مقاومت به آن رزین پلی استایرین اضافه می نمایند.ضخامت این تلیل ها بین ۳ تا ۵ میلی متر است و در ابعد مختلفی تولید می شوند.این محصول در طرح ها و رنگ های گوناگون تولید می شود و به کمک چسب قیری بر روی سطح صاف و مستوی نصب می شود.استفاده از این نوع کف پوش در صورت احتمال مجاورت با اسیدهای آلی و حلال های نفتی توصیه نمی شود.
