موارد عمومی لازم در نقشه های سازه
همانطور که در نقشه های معماری وجود یکسری پلان های مشخص مانند پلان موقعیت، پلان نما، پلان های برش و طبقات و … ضروری است، در مورد نقشه های سازه هم به همین صورت یکسری موارد موجود است که باید حتما به آن ها توجه نموده و در این نقشه ها ترسیم گردند که برخی از این موارد عمومی عبارتند از :
- دیتایتل نقشه ها طبق دیتایتل تنظیم شده توسط سازمان که در ابتدای تشکیل پرونده به متقاضی تحویل داده می شود، ارائه شود و کلیه اطلاعات خواسته شده در دیتایتل درج گردد.
* توجه شود که دیتایتل نقشه ها برای شیت اول با دیتایتل بقیه شیتها متفاوت است.
- محل و ابعاد درز انقطاع، در کلیه پلانها نشان داده شود. حداقل عرض درز انقطاع از مرز زمین مجاور برابر ۰۰۵/۰ ارتفاع طبقه از تراز پایه در نظر گرفته شود. برای ساختمانهای با اهمیت “خیلی زیاد” و “زیاد” و یا درسایر ساختمانهای با هشت طبقه و بیشتر، حداقل عرض درز انقطاع از مرز زمین مجاور برابر نصف حاصلضرب تغییر مکان جانبی طرح طبقه در ضریب رفتار r در نظر گرفته شود.
- نقشه سازه نگهبان باید طبق نتایج گزارش مکانیک خاک، بر مبنای نشریه وزارت مسکن برای طراحی سازه های نگهبان تهیه شود. نقشه سازه نگهبان باید شامل پلان، مقاطع، خرپا، شمع (در صورت نیاز) و جزئیات اتصال آنها باشد. پی مربوط به خرپا نیز با جزئیات کامل باید ارائه گردد. جزئیات پارامترهای طراحی سازه نگهبان و نحوه انتخاب خرپای مربوطه در دفترچه محاسبات ذکر شود. اگر ارتفاع خرپای مورد نیاز بیشتر از ۱۶ متر باشد، باید طراحی خرپا بر مبنای روابط ارائه شده در کتاب اصول گودبرداری و سازه های نگهبان در دفترچه محاسبات ذکر گردد یا از روش های دیگر برای پایداری گود، با ذکر ریز محاسبات در دفترچه محاسبات استفاده شود.
- حداقل عمق چاله آسانسور از اولین تراز توقف باید طبق ضوابط پیوست ۲ مبحث پانزدهم تعیین شود به هر حال این عمق نباید کمتر از ۴/۱ متر در نظر گرفته شود.
- جهت اجرای قاب فلزی آسانسوردر سازه های بتنی، ورقهای مدفون در بتن در چهار گوشه کف چاله آسانسور و پیرامون بازشوی آسانسور در طبقات پیش بینی شود.
- هماهنگی نقشه های سازه (و فایل های مدل کامپیوتری سازه) با معماری باید به دقت کنترل گردد. در این مرحله باید هماهنگی کامل بین تعداد، شماره بندی و فواصل محورهای نقشه سازه و فایل های مدل کامپیوتری سازه با محورهای نقشه معماری مد نظر قرار گیرد. همچنین ترازهای طبقات، محل بازشو ها و نورگیرها، عرض درز انقطاع، شکل، ابعاد و تراز خرپشته و اتاق کنترل آسانسور، محل و نحوه ارتباط پله ها و رمپ پارکینگ ها در نقشه های سازه و فایل های مدل کامپیوتری سازه و معماری باید هماهنگ باشد.
- در صورتی که ارتفاع خاک پشت دیوار زیرزمین بیش از ۰/۳ متر باشد، باید از دیوار حائل بتنی برای تحمل فشار خاک استفاده شود. برای ارتفاع کمتر از ۰/۳ متر، می توان از دیوار آجری ۳۵ سانتیمتری استفاده نمود. به هر حال در صورتی که ساختمان دارای بیش از یک طبقه زیرزمین باشد، دیوار آجری ۳۵ سانتیمتری فقط در زیرزمین نخست مجاز است و در طبقات زیر آن باید از دیوار بتنی مناسب استفاده شود. محاسبات مربوط به فشار فعال استاتیکی و دینامیکی خاک باید در فایل سازه و طراحی دیوارها در نظر گرفته شود.
- توجه شود که در نرم افزار Etabs طراحی دیوار فقط برای خمش در جهت قوی دیوار انجام می شود و طراحی برای خمش حول ضخامت دیوار (ناشی از فشار خاک) باید به صورت دستی در دفترچه محاسبات انجام گیرد.
- در سازه های با سیستم باربر جانبی قاب خمشی برای آنکه جداگرهای میانقاب مانعی برای حرکت قابها ایجاد نکنند، جزئیات مناسب در نقشه های سازه ارائه شود.
- در نقشه های تیرریزی طبقات، در محل های تغییر تراز نظیر رمپ پارکینگها یا اختلاف تراز سطوح، مقاطع طولی و عرضی کافی جهت روشن شدن نحوه تیرریزی ارائه گردد. در ساختمانهایی که معماری آنها به صورت دوبلکس است، نمای محل تغییر تراز در کل ارتفاع سازه رسم شده و تراز کلیه تیرها به وضوح مشخص شود.
- برای دقت و وضوح بیشتر نقشه ها و انجام پیش بینی های لازم در تیرریزی سقفها، پس از نهایی شدن بازشوهای مربوط به برق و تاسیسات، این بازشوها بر روی نقشه سازه نیز نشان داده شوند. برای بازشوهای بزرگ، در پلان تیرریزی تیرهای پیرامونی لازم اضافه شود. برای بازشوهای کوچک، جزئیات تیپ جهت اجرای سقف ارائه گردد.
- در محل اجرای کلیه پله ها، اعم از ورودی های ساختمان و ارتباط طبقات، نحوه اجرای سازه در پلان مربوطه مشخص شود و جزئیات لازم ارائه گردد. نحوه اجرای تیرهای تکیه گاهی پاگردهای میان طبقه و انتقال بار آنها به ستونها باید کاملا مشخص باشد. این موضوع به خصوص در مورد پله های دارای بیش از دو بازوی پله، باید مد نظر قرار گیرد.
- در پلان هایی که دارای اختلاف تراز هستند، در پلان قالب بندی مرز ترازهای مجاور با خط ضخیم کاملا مشخص شود و محدوده هر تراز با یک نوع هاشور مشخص گردد.
- برای اتاق کنترل آسانسور در تراز بالای بام، فضای کافی در نقشه های سازه (که باید در نقشه معماری نیز پیش بینی شده باشد) در نظر گرفته شده و جزئیات اجرای سقف و ستون های مربوطه ارائه گردد.
- در صورت وجود استخر در ساختمان، آرماتور گذاری کف و دیواره آن ارائه گردد.
- طبق ضوابط نشریه شماره ۹۴ معاونت برنامه ریزی ریاست جمهوری، در سقف های تیرچه بلوک برای بار زنده کمتر از ۳۵۰ کیلوگرم بر متر مربع و دهانه کمتر از ۴ متر کلاف میانی لازم نیست. برای دهانه بیشتر از ۴ متر، یک کلاف میانی و در دهانه های ۴ تا ۷ متر، دو کلاف عرضی در یک سوم های دهانه تیرچه باید پیش بینی گردد. در مورد دهانه های بیش از ۷ متر لازم است سه کلاف عرضی در یک چهارم های دهانه تیرچه ها در نظر گرفته شود. در ضمن در دهانه های بیش از ۷ متر باید حتما از تیرچه دوبل استفاده شود.
- در سقف های تیرچه بلوک یا دیوارهای جداکننده، در صورت استفاده از بلوک هایی از مواد پلی استایرن، در توضیحات نقشه ها ذکر شود که جنس این بلوک ها باید مورد تایید مرکز تحقیقات مسکن باشد. در ضمن متن زیر که برگرفته از ضوابط فنی اعلام شده توسط مرکز تحقیقات مسکن است در نقشه ها درج شود:
“از آنجا که دیوارهای بین واحدهای مستقل (مانند دیوار بین آپارتمانهای مسکونی یا واحدهای تجاری، اداری مستقل و غیره) در هر ساختمان باید دارای مقاومت در برابر آتش باشند، در این محل ها باید بلوک های پلی استایرن قطع شده و دیوارها تا زیر سقف سازه ای (یعنی زیر تیرچه یا بتن) امتداد داشته باشند یا به طور مناسب از مصالح حریق بند استفاده شود، به گونه ای که بلوک های پلی استایرن در این قسمتها بین دو واحد مجاور پیوستگی نداشته باشند و از گسترش هر گونه حریق احتمالی بین دو فضایی که به وسیله دیوار مقاوم در برابر آتش از یکدیگر جدا شده اند، جلوگیری گردد. برش و حذف پلی استایرن در این قسمت ها می تواند به دو روش زیر صورت گیرد:
- پس از بتن ریزی و پیش از رابیتس بندی مورد نیاز برای سقف
- در نظر گرفتن تمهیداتی در قالب بندی سقف، پیش از بتن ریزی”
*علاوه بر موارد فوق، طبق اعلام مرکز تحقیقات مسکن اتصال مستقیم نازک کاری به بلوک پلی استایرن ممنوع است و باید برای نازک کاری سقف، از سقف کاذب با اتصال مکانیکی به سقف سازه ای استفاده شود و حداقل ۵/۱ سانتیمتر اندود گچی بر روی سقف کاذب اجرا شود.
- در صورت نصب هرگونه تجهیزات در ارتباط با تاسیسات برق و مکانیک نظیر چیلرها، منابع آب، دیزل ژنراتور، فن ها، برج های خنک کننده، پمپ ها و …. بر روی بام یا هر سقف سازه ای دیگر، بارهای استاتیکی و دینامیکی ناشی از کارکرد تجهیزات یا ارتعاشات زلزله در طراحی سازه در نظر گرفته شود و در نقشه های سازه جزئیات لازم برای محل نصب این تجهیزات پیش بینی شود.
- در صورتی که عبور بزرگترین دستگاه تاسیسات مکانیک و برق نظیر چیلر، منابع کویل دار، دیزل ژنراتور و …. از دربهای ساختمان (مسیر ورودی ساختمان تا داخل فضای مورد نظر برای نصب دستگاه) امکان پذیر نباشد، باید در نقشه های سازه برای فضای مورد نظر برای نصب دستگاه، سقفی پیش بینی شود که امکان جابجایی آن در زمان نصب و یا تعمیرات احتمالی وجود داشته باشد. معمولا استفاده از سقف متشکل از تیرچه های فلزی (با اتصالات پیچی) و ورق فولادی برای پوشش سقف مناسب خواهد بود.
- باید جهت جلوگیری از شانه گیر شدن مسیر تردد در راه پله با توجه به الزامات معماری، حداقل فاصله بین تیرهای سازه در طرفین پله ها به میزان ۲۴۰ سانتیمتر رعایت شود.
- در سازه های بتنی در ترسیم پلانهای قالب بندی (تیرریزی طبقات) توجه شود که فقط خطوط پیرامون پلان و خطوطی که در لبه بازشو قرار دارند به صورت خط پیوسته دیده شوند و خطوط دیگر مربوط به تیرها، به علت قرار گرفتن در پشت دال باید به صورت خط چین نشان داده شوند.
