101نکته مقررات ملی ساختمان نظارت و اجرا (قسمت اول)
1- کلیه عملیات اجرایی ساختمان باید توسط اشخاص حقوقی و دفاتر مهندسی اجرای ساختمان به عنوان مجری، طبق دستورالعمل ابلاغی از طرف وزارت مسکن و شهرسازی انجام شود و مالکان برای انجام امور ساختمانی خود مکلفند از مجریان استفاده نمایند.
2- مجری ساختمان در زمینه اجرا، دارای پروانه اشتغال به کار از وزارت مسکن و شهرسازی است و مطابق با قراردادهای همسان که با مالکان منعقد می نماید اجرای عملیات ساختمان را براساس نقشه های مصوب و کلیه مدارک منضم به قرارداد برعهده دارد.
3-مجری ساختمان نماینده فنی مالک در اجرای ساختان بوده و پاسخگوی کلیه مراحل اجرای کار به ناظر و دیگر مراجع کنترل ساختمان می باشد.
4-شهرداری ها و سایر مراجع صدور پروانه ساختمانی مکلفند نام و مشخصات مجری واجد شرایط را که توسط مالک معرفی شده و نسخه ای از قرارداد منعقد شده با او را که در اختیار شهرداری و سازمان نظام مهندسی قرار داده است، در پروانه مربوطه قید نماید. مالکانی که دارای پروانه اشتغال بکار در زمینه اجرا باشند نیاز به ارائه قرارداد ندارند.
5-مجری ساختمان مسئولیت صحت انجام کلیه عملیات اجرایی ساختمان را برعهده دارد و در اجرای این عملیات باید مقررات ملی ساختمان، ضوابط و مقررات شهرسازی، محتوای پروانه ساختمان و نقشه های مصوب مرجع صدور پروانه را رعایت نماید.
6-رعایت اصول ایمنی و حفاظت کارگاه و مسائل زیست محیطی به عهده مجری می باشد.
7-مجری مکلف است حسب مورد از مهندسان رشته های دیگر ساختمان، کاردان های فنی، معماران تجربی، کارگران و استادکاران و همچنین عوامل فنی ماهذ استفاده کند و در هرحال که به موجب ماده 4 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان داشتن پروانه مهارت فنی الزامی شده باشد، مقررات مذکور را رعایت نماید.
8- مجری مکلف است از مصالح مناسب مطابق مشخصات فنی ارائه شده در نقشه ها استفاده نموده و درصورتی که مصالحی دارای استاندارد اجباری است از این نوع مصالح استفاده نماید.
9-مجری مکلف است پس از پایان کار نسبت به تهیه نقشه ها به همان صورتی که اجرا شده یعنی «نقشه های چون ساخت» اعم از معماری، سازه و تاسیساتی و مانند آن اقدام نموده و پس از امضاء و اخذ تایید ناظر (ناظران) یک نسخه از آن ها را تحویل مالک و یک نسخه هم به شهرداری مربوط تحویل نماید.
10- مجری مکلف است نسبت به تضمین کیفیت اجرای ساختمانی که به مسئولیت خود می سازد، براساس دستورالعمل ابلاغی وزارت مسکن وشهرسازی اقدام نماید و مواردی که مکلف به ارائه بیمه نامه تضمین کیفیت شده باشد، بیمه مذبور را به نفع مالک یا مالکان بعدی تهیه و در اختیار ایشان قرار دهد.
11- سازمان نظام مهندسی ساختمان استان و سایر مراجع کنترل ساختمان می توانند عملکرد اجرایی اشخاص حقوقی و دفاتر مهندسی اجرای ساختمان را بررسی نمایند و مکلفند درصورت اطاع و مشاهده هرگونه تخلف، مراتب را برای بررسی و اتخاذ تصمیم، حسب مورد به سازمان مسکن و شهرسازی استان و شورای انتظامی سازمان نظام مهندسی ساختمان اعلام، تا درصورت محکومیت نسبت به برخورد انتظامی تا حد ابطال پروانه اشتغال اقدام نمایند.
12-ناظر به هنگام صدور پروانه ساختمان، توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان استان انتخاب شده و به مالک و مراجع صدور پروانه ساختمان معرفی می گردد. ناظر نمی تواند شاغل در دستگاه صادر کننده پروانه ساختمان در منطقه ای باشد که ساختمان در آن احداث می شود.
13- تا زمانی که سازمان نظام مهندسی ساختمان استان در شهر ها و مناطقی که پروانه در آن صادر می گردد دفتر نمایندگی تاسیس ننموده باشد، مراجع صدور پروانه ساختمانی با هماهنگی با آن سازمان، وظیفه معرفی ناظر مربوطه را انجام می دهند.
14- ناظر نمی تواند مجری تمام یا بخشی از ساختمان تحت نظارت خودباشد، اما انجام نظارت ساختمان توسط طراح ساختمان بلامانع است. ناظر همچنین نمی تواند هیچگونه رابطه مالی با نالک ایجاد نماید یابه نحوی عمل نماید که دارای منافعی در پروژه گردد.
15-شناسنامه فنی و ملکی ساختمان سندی است که حاوی اطلاعات فنی و ملکی ساختمان بوده و توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان استان صادر می گردد. چگونگی رعایت مقررات ملی ساختمان و ضوابط شهرسازی باید در شناسنامه فنی و لکی ساختمان قید گردد.
16- مجریان مکلفند پس از اتمام کار، برای تهیه شناسنامه فنی و ملکی ساختمان به ترتیبی که وزارت مسکن و شهرسازی تعیین می نماید، اطلاعات فنی و ملکی ساختمان گواهی ناظر و تاییدیه های لازم را در اختیار سازمان نظام مهندسی ساختمان استان قرار دهند. یک نسخه از شناسنامه فنی و ملکی ساختمان در اختیار شهرداری و یا سایر مراجع صدور پروانه برای صدور پایان کار قرارداده می شود.
17-شهرداری ها و سایر مراجع صدور پروانه ساختمان مکلفند تمامی وضایف و الزاماتی که برعهده مالک، ناظر، مجری ساختمان وسایر عوامل دخیل در طرح و اجرای ساختمان نهاده شده، به اطلاع متقاضی پروانه و عوامل یاد شده برسانند.
18- مجری مکلف است قبل از شروع عملیات اجرائی، مشخصات ساختمان در دست احداث را بر روی تابلویی در کنار معبر عمومی به صورتی که ازفاصله مناسب برای عموم قابل دیدن باشد، درج نماید. این تابلو تا زمان پایان کار باید در محل باقی بماند. شهرداری ها و سایر مراجع صدور پروانه از شروع به کار یا ادامه کار ساختمان هایی که تابلو مشخصات را نصب ننموده اند، جلوگیری به عمل می آورند. ابعاد و اندازه تابلو و همچنین مشخصاتی که باید بر روی تابلو قید شود توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تعیین می گردد.
19- مجریان نمی توانند در بخش های طراحی و نظارت ساختمان فعالیت نمایند مگر تمامی کارهای اجرای آنان به پایان رسیده و مجوز دفتر مهندسی طراحی یا پروانه اشتغال طراح حقوقی یا پروانه اشتغال حقیقی یا حقوقی از وزارت مسکن و شهرسازی دریافت نموده باشند.
20- تمامی عملیات اجرایی ساختمان باید منحصراً توسط دفاتر مهندسی اجرای ساختمان یا مجریان حقوقی یا مجریان انبوه ساز و یا دارندگان صلاحیت طرح و ساخت ساختمان که در زمینه اجرا حسب مورد دارای مجوز یا پروانه اشتغال از وزارت مسکن و شهرسازی می باشند به عنوان مجری، طبق شرایط عمومی قرارداد وشرایط خصوصی و قراردادهای همسان و شرح وظای و مسولیت های عمومی و براساس نقشه های مصوب و کلیه مدارک منضم به قرارداد که با صاحب کار یا صاحبان کار منعقد می نماید انجام شود.
21- صاحب کار یا صاحبان کار برای انجام امور ساختمانی خود مکلفند از مجریان استفاده کنند.
21- سازمان استان می تواند عملکرد اجرای دفاتر مهندسی اجرای ساختمان، مجریان حقوقی، مجریان انبوه ساز و دارندگان صلاحیت طرح وساخت را بررسی نماید و درصورت اطلاع و یا مشاهده هرگونهتخلف، مکلف است مراتب را برای بررسی واتخاذ تصمیم، حسب مورد به سازمان مسکن و شهرسازی استان و شورای انتظامی استان اعلام نماید، تا درصورت محکومیت مجری نسبت به برخورد انضباطی تا حد ابطال پروانه اشتغال اقدام شود.
23- مجری زمانی می تواند اجرای کار دیگری را تقبل نماید که گزارش پیشرفت فیزیکی عملیات اجرایی هریک از واحد های ساختمانی در دست اجرای او برابر 75 درصد باشد و مراتب مورد تایید ناظر هماهنگ کننده و سازمان استان قرار گیرد.
24-درصورتی که مجری از حدود وظایف و مسئولیت های مندرج در شیوه نامه، مقررات ملی ساختمان و شرایط عمومی قرارداد عدول نماید و یا مرتکب خلاف شود ناظر یا ناظران ذیربط خلاف را به مجری ساختمان منعکس و با تعیین فرصت مناسب رعایت موارد ذیربط را از وی خواهند خواست. درصورت عدم تمکین مجری به دستورات ابلاغی، ناظریا ناظران ذیربط موارد خلاف را با ذکر لیل به ناظر هماهنگ کننده منعکس نموده و نامبرده موارد را به سازان استان و مرجع صدور پروانه ساختمان گزارش خواهد نمود.
26- ارائه خدمات اجرایی ساختمان ها، مجتمع ها و مجموعه های ساختمانی که بودجه آن را از محل بودجه عمومی کشور نمی باشد توسط شرکت های خصوصی و وابسته به دولت، تعاونی وددفتر فنی موسسات و نهاد های عمومی غیردولتی که دارای سابقه اجرایی در ساختمان بوده و مشمول ذکر نام شده اند، منوط به احراز صلاحیت و تعیین ظرفیت اشتغال از وزارت مسکن و شهرسازیبراساس شرایط زیر می باشد:
- شرکت باید به یکی از صدور مندرج در قانون تجارت، اداره ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی به ثبت رسیده و تاسیس آن در روزنامه رسمی کشور آگهی شده باشد. موسسه و نهاد عمومی غیر دولتی نیز اقدام به تاسیس واحد سازمانی فنی خاص برای اجرای ساختمان نموده و تشکیلات سازمانی آن ها به تصویب مراجع صلاحیت دار رسیده باشد.
- موضوع شرکت، انجام خدمات اجرای ساختمان باشد.
- شخص حقوقی عضو سازمان باشد.
- حداقل دو نفر از اعضای هیئت مدیره شرکت یا واحد فنی موسسه ونهاد عمومی غیر دولتی یابد دارای پروانه اشتغال اجرای ساختمان که یک نفر آنا در رشته معماری و عمران و نفر بعدی نیز می تواند در یکی از رشته های تاسیسات برقی یا تاسیسات مکانیکی و یا نقشه برداری بوده و در شرکت به طور تمام وقت اشتغال به کار داشته باشد و درخصوص موسسات و نهاد های دولتی و عمومی حداقل دو نفر از مدیران آن دارای پروانه اشتغال اجرای ساختمان مشابه فوق و به طور تمام وقت در دفتر واحد فنی اشتغال به کار داشته باشند.
27- حوزه غعالیت مجریان حقوقی در پایه ارشد تمامی قلمرو جغرافیایی کشور بوده و در حوزه صلاحیت خود می توانند، متناسب با افزایش تعداد اشخاص حقیقی دارای پروانه اشتغال به عنوان عضوهیات مدیره یا شاغل تمام وقت در شرکت، با رعایت تبصره 2 ماده22 آیین نامه اجرایی قانون ازمعاونت نظام مهندسی و اجرای ساختمان وزارت مسکن و شهرسازی مجوز دریافت نمایند.
28- مجریان حقوقی مکلفند در اجرای مجموعه ساختمانی از تمامی مهندسان هفت رشته ساختمان استفاده نمایند.
2- مجریان حقوقی مکلفند دراجرای ساختمان های 9 طبقه و بیشتر از خدمات مهندسان نقشه بردار استفاده نمایند.
30- در مواردی که مجری حقوقی مسئولیت اجرای پروژه ای را عهده دار شود، مسئولیت حسن انجام کار ساختمان، برعهده مدیرعامل و درخصوص موسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی، برعهده مسئول واحد فنی می باشد و این مسئولیت رافع مسئولیت هریک از شاغلان در شرکت یا واحد فنی که اجرای تمام یا بخشی از ساختمان به آن ها محول گردیده است نخواهد بود.
31- حدود صلاحیت فنی و تخصصی مجریان انبوه ساز طبق هماهن حدود صلاحیت اشخاص حقوقی و سایر شرایط مربوط به انبوه سازی به شرح زیر می باشد:
- داشتن سابقه فعالیت حرفه ای و توان مدیریت منابع شامل توان جذب سرمایه، مدیریت منابع، استفاده از فناوری های نوین در جهت ارتقا کیفی و کمی ساخت و سازها و مستندسازی تجربیات کارهای اجرایی.
- عملکرد موفق در جلب رضایت بهره برداران شامل؛ تامین جنبه های آسایشی، رفاهی و کارکردی ساختمان های احداث شده، تامین فضای مناسب داخلی به لحاظ کمی و کیفی، طرح مناسب معماری و کیفیت ساخت و سازها.
32- پروانه اشتغال مجری انبوه ساز در پایه ارشد توسط معاونت نظام مهندسی و اجرای ساختمان وزارت مسکن و شهرسازی صادر می گردد.
33- مجری انبوه ساز موظف است براساس شیوه نامه پیش فروش و پیش خرید واحدهای مسکونی و اخذ مجوز مربوط که توسط وزارت مسکن و شهرسازی ابلاغ می شود رعایت کامل حقوق پیش خریدان را بنماید.
34- مجری انبوه ساز موظف است به تعداد ساختمان ها یا مجتمع ها یا پروژه های در دست اجرای خود یک نفر مهندس دارای پروانه اشتغال به کار را به عنوان مسئول سرپرست کارگاه به کار بگمارد.
35- در موارد زیر « پروانه اشتغال » حسب مورد فاقد اعتبار شناخته شده و یا اعتبار آن معلق یا ابطال خواهد شد:
- فوت دارند پروانه اشتغال.
- حجر دارنده پروانه اشتغال تا زمانی که رفع حجر نشده باشد.
- عدم تمدید یا تجدید پروانه اشتغال و یا عدم پرداخت وجوه و عوارض مقرر، ظرف مدت یک ماه از تاریخ انقضای مهلت.
- محکومیت قطعی، دارنده پروانه اشتغال به مجازات انتظامی و مجازاتی که کیفر تبعی آن محرومیت از حقوق اجتماعی باشد، تا انقضای مدت محرومیت از حقوق اجتماعی.
- درصورتی که دارنده پروانه اشتغال به موجب رای قطعی شورای انتظامی محکوم به محکومیت از کار شود (در مدت محرومیت از کار).
- درصورت عدم توجه به ابلاغیه ها و اطلاعیه های قانون وزارت مسکن و شهرسازی.
- قطع عضویت کاردان های فنی از کانون استان یا اخراج از آن.
36- دفاتر مهندس طراحی ساختمان وطراحان حقوقی ساختمان که صلاحیت و توانایی طراحی و اجرای ساختمان یا مجتمع یا مجموعه ساختمانی را به صورت توام دارند، می توانند از وزارت مسکن وشهرسازی درخواست صلاحیت طرح و ساخت نمایند.
37- ناظران ساختمان مکلفند عملیات ساختمانی را که توسط مجری و تحت نظارت آن ها احداث می شود در حیطه صلاحیت مندرج در پروانه خود از لحاظ انطباق ساختمان با مشخصات مندرج در پروانه، نقشه ها، محاسبات و مشخصات فنی منضم به آن و مقررات ملی ساختمان براساس شرح خدمات مصوب مهندسان رشته ساختمان نظارت کرده و در پایان کار مطابق عملیات اجرایی ساختمان را با مدارک فوق، گواهی نمایند.
38-نظر به اینکه، مجری موظف است به طور تمام وقت در کارگاه ساختمانی حضور فعال داشته و تا زمانی که به عنوان مجری ساختمان اشتغال به کار دارد، نمی تواند به کار دیگری اشتغال داشته باشد به همین منظور سازمان استان موظف است از ارجاع کار نظارت به دفتر مهندسی اجرای ساختمان و مجری حقوقی خودداری کند.
39-صاحب کار نمی تواند ناظر ساختمان یا مجتمع یا مجموعه ساختمان خود باشد.
40- به منظور ایجاد هماهنگی در کارهای نظارت ناظران حقیقی و حقوقی رشته های مختلف ساختمان و ارسال گزارش های مراحل اصلی کار حاصل از بازدیدهای مکرر ناظران از عملیات اجرایی ساختمان به مرجع صدور پروانه ساختمان و سازمان استان، که باید براساس شرح خدمات مهندسان رشته های ساختمان انجام پذیرد، ناظران رشته های عمران، معماری، برق و مکانیک و ناظر هماهنگ کننده که یکی از ناظران رشته های معماری یا عمران همان کار خواهند بود، توسط سازمان استان تعیین و به صاحب کار، شهرداری و جری ساختمان معرفی می شوند.
41-ناظر هماهنگ کننده هر ساختمان باید گزارش پایان هریک از مراحل اصلی کار خود و سایر ناظران را به مرجه صدور پروانه ساختمان و سازمان نظام مهندسی استان تسلیم نموده و چنانچه در حین اجرای ساختمان با تخلفی برخورد نماید و یا سایر ناظران به او اعلام دارند مراتب را به سازمان استان، مرجع صدور پروانه ساختمان اعلام نماید.
42-گزارش های مروبط به ساختمان های گروه الف و ب عبارتند از:
- گزارش وضعیت همجواری محل ساختمان و اعلام شروع عملیات ساختمانی.
- گزارش تایید تحکیم و پایدارسازی همجواری ها و پایان پی سازی ساختمان.
- گزارش پایان اسکلت و سقف های ساختمان و اعلام وضعیت مجاری تاسیساتی.
- گزارش پایان سفت کاری ساختمان.
- گزارش پایان عملیات تاسیسات مکانیکی و تاسیسات برقی توکار و موتورخانه ساختمان.
- گزارش پایان عملیات نازک کاری ساختمان.
- گزارش پایان عملیات روکار تاسیسات مکانیکی و تاسیسات برقی ساختمان.
- گزاش پایان عملیات اجرای ساختمان.
43- گزارش های مربوط به ساختمان های گروه ج و د عبارتند از:
- گزارش وضعیت همجواری محل ساختمان و اعلام شروع عملیات ساختمانی.
- گزارش تایید تحکیم و پایدارسازی همجواری ها و پایان پی سازی ساختمان.
- گزارش پایان اسکلت و سقف های زیرزمین یا زیرزمین ها و اعلام وضعیت مجاری و محل های تاسیسات عمومی و آسانسور جان.
- گزارش پایان اسکلت و سقف ها تا طبقه میانی ساختمان از روی زمین و اعلام وضعیت مجاری تاسیساتی.
- گزارش پایان اسکلت و سقف های ساختمان تا طبقه آخر آن و اعلام وضعیت مجاری تاسیساتی.
- گزارش پایان عملیات سفت کاری ساختمان.
- گزارش پایان عملیات توکار تاسیسات مکانیکی و تاسیسات برقی ساختمان اعم از موتورخانه، آسانسور، تجهیزات و تسهیلات عمومی، برق اضطراری، لوله گذاری و لوله کشی گاز و….
- گزارش پایان نماسازی های خارجی ساختمان.
- گزارش پایان نازک کرای های داخلی ساختمان.
- گزارش پایان عملیات تاسیسات برقی و تاسیسات مکانیکی عمومی ساختمان مانند موتورخانه، آسانسور، تابلوهای برقی، گاز و….
- گزارش پایان نصب لواز و تجهیزات بهداشتی، ایمنی، حفاظتی و تاسیسات روکار برقی و مکانیکی ساختمان.
- گزارش پایان عملیات اجرایی ساختمان.
44- ناظران حقیقی در بخش نظارت بر ساختمان هایی که به موجب شیوه نامه، استفاده مجری در آن ها الزامی است مکلفند نسبت به اجرای ساختمان توسط مجری اطمینان حاصل نمایند و شروع هرگونه عملیات ساختمانی که مشمول شیوه نامه مجریان می شود، منوط به داشتن مجری و معرفی وی به ناظران حقیقی می باشد.
45- پروانه ساختمان و مجوز شروع عملیات ساختمانی باید دارای امضای همه ناظران و ناظر هماهنگ کننده پروژه ساختمان و مجری باشد.
46- صاحب کار ساختمان پس از مراجعه به مرجع صدور پروانه ساختمان و تشکیل پرونده ساختمان و دریافت دستور نقشه (مجوز تهیه نقشه) و مراجعه به طراح و تهیه طرح اولیه و اخذ تاییدیه طرح به لحاظ رعایت ضوابط شهرسازی از مرجع صدور پروانه ساختمان، با در داشتن دفتر اطلاعات ساختمان تکمیل شده توسط طراح به همراه یک نسخه نقشه های اجرایی کامل، به سازمان استان مراجعه و ضمن معرفی مجری مورد نظر خود درخواست معرفی ناظران مربوط به ساختمان خود را می نماید.
47- صاحب کار با در دست داشتن معرفی نامه مربوط به ناظران و ناظر هماهنگ کننده و مجری به همراه نقشه های اجرایی کنترل شده توسط سازمان استان جهت اخذ پروانه ساختمان به مرجع صدور پروانه ساختمان مراجعه می نماید.
48-عوامل اصلی موثر در تعیین پیچیدگی و حجم کاری در ساختمان ها به سه عامل سطح زیربنا، تعداد طبقات و نوع کاربری سنجیده می شوند.
49-ساختمان ها به لحاظ کاربری به شرح زیر تقسیم بندی می گردند:
ساختمان های گروه «الف»: کاربری ها با حیطه عملکردی محله (برزن) که عملکرد خدماتی ساختمان در محدوده کوچکی می باشد مانند واحد های مسکونی، تجاری کوچک، مدارس ابتدایی، کلینیک ها، مودمستان ها، کارگاه ها و…
ساختمان ها گروه «ب»: کاربری های با حیطه عملکردی ناحیه مانند شعبات فرعی بانک ها، مدارس متوسطه، درمانگاه ها، خوابگاه ها، سالن های ورزشی ساده و…
ساختمان های گروه «ج»: کاربری ها با حیطه عملکردی منطقه ماننده فروشگاه های بزرگ، بیمارستان ها، مراکز فرهنگی، ایستگاه های فرعی مترو، ساختمان های: پست، پلیس، آتش نشانی، شعب اصلی بانک ها، مهمان پذیرها، هتل های کوچک و….
ساختمان های گروه «د»: کاربری های با حیطه عملکرد شهری و فراشهری مانند فرودگاه ها، استادیوم ها، دانشگاه ها، مراکز اصلی مخابرات، مراکز تحقیقاتی، ایستگاه های اصلی مترو، بناهای یادبود، هتل های بزرگ و….
50- در مواردی که بررسی گروه کاربری ساختمان میسر نباشد از طریق استعلام وزارت مسکن و شهرسازی، حیطه عملکردی کاربری مورد نظر تعیین خواهد شد.
بیشتر بدانیم:
- فرم ها و چک لیست های ضروری برای مهندسین ناظر، طراح و مجری
- محاسبات سرانگشتی ویژه مهندسین عمران
- مشاوره مهندس ناظر
- ضوابط شهرداری و نکات مهم در طراحی معماری طبق مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان
- چک لیست بارگذاری و طراحی ساختمان ها در برابر زمین لرزه مبحث ششم مقررات ملی ساختمان ویرایش چهارم
- آموزش نقشه خوانی و ضرورت آن برای مهندسين ناظر،طراح ومجری (1)
