معماری
تعویض هوا در ساختمان‌ها بر اساس مقررات ملی ساختمان
تعویض هوا در ساختمان‌ها بر اساس مقررات ملی ساختمان
تعویض هوا به منظور ورود هوای تازه کنترل شده از نظر درجه حرارت،رطوبت و میزان آلودگی در ساختمان که به علت‌های مختلف کیفیت خود را از دست داده است، انجام می‌شود. تهویه و تأمین هوای تازه ساختمان‌ها از اصول اولیه طراحی معماری هر ساختمان به شمار می رود،به طوری که ورود و خروج هوای تازه از مسیرهای مشخص و قابل‌کنترل از دیرباز توسط معماران در ساختمان مساجد،بناهای تاریخی،خانه‌های مسکونی و … با دقت و ظرافت بسیار و با توجه به اقلیم موردنظر، کاربری ساختمان و سایر مسائل فنی موردتوجه بوده است.
تا زمان تدوین مقررات ملی در مبحث ۱۹ در سال ۸۱ و با مطرح‌شدن صرفه‌جویی انرژی، ورود و خروج هوا در ساختمان‌ها بر طبق یک روال عادی سنتی صورت می‌پذیرفت. با ظهور درب و پنجره‌های دوجداره تبلیغات وسیع رسانه‌ای،تعویض هوای داخل ساختمان‌ها وارد مرحله جدیدی شد، به طوری که در ساختمان‌های کوچک و متوسط و حتی بزرگ،مسئله تهویه طبیعی هوا که قبلاً با ورودی هوای موردنیاز از درزها،پنجره‌ها و بازوها صورت می‌گرفت، دچار اشکال شد و صرف‌نظر از ساختمان‌هایی که هوایی موردنیاز آن‌ها توسط سیستم های تهویه به‌طور مکانیکی تأمین می‌شد، سایر ساختمان‌ها به‌طور عام با کمبود هوا یعنی کمبود اکسیژن مواجه بوده‌اند که این موضوع مشکلات بسیاری را برای ساکنان به وجود می‌آورد.
خوشبختانه در مبحث ۱۹ ویرایش سال۸۹ این اشکال عمده توجه و بند ۱۹-۴-۳-۲ آن طراحان را به تأمین هوای تازه موظف کرده است،به طوری که متن این موضوع به صورت :”در صورتی که با استفاده از تمهیدات مختلف مانند بهره‌گیری از پنجره‌های نوین و انواع درز بندها، میزان تهویه ناخواسته از بازشوها کاهش یابد، باید هوای تازه موردنیاز برای تأمین سلامتی و بهداشت به صورت طبیعی یا مکانیکی فراهم شود”، در مبحث ۱۹ قید شده است.
بدین صورت مسئله هوای تازه جایگاه خود را در طرح‌ها بازیافته و باید توسط طراحان، مجریان و ناظران صنعت ساختمان موردتوجه قرار گیرد.
تعویض هوا در ساختمان به منظور:
-
تأمین اکسیژن برای تنفس افراد
-
جلوگیری از افزایش گازکربنیک
-
تخلیه هوای آلوده و زیان‌آور
-
جلوگیری از افزایش گازکربنیک
-
تخلیه هوای آلوده و زیان‌آور
-
جلوگیری از راکد ماندن هوا
-
جلوگیری از افزایش غیرمجاز رطوبت
-
تأمین هوای موردنیاز احتراق وسایل
-
سایر موارد
به شکل طبیعی از شکاف‌ها و محل‌های پیش‌بینی‌شده یا به صورت مکانیکی توسط دستگاه‌های دمنده یا مکنده صورت می‌پذیرد. طبق جدول ۱۴-۴-۲ مبحث ۱۴ف کمترین مقدار هوای موردنیاز ورودی از بیرون ساختمان برای کاربری‌های مختلف مشخص‌شده که باید توسط طراحان، مجریان و ناظران مورت توجه قرار گیرد که به‌طور مثال حداقل هوای موردنیاز در یک واحد مسکونی برای هر نفر ۲۷مترمکعب در ساعت است. حال چنانچه به‌طور متوسط در هر واحد مسکونی ۴نفر در نظر بگیریم، در هر ساعت به ۱۰۸ مترمکعب هوای تازه نیازمندیم که این مقدار هوا باید تعویض شود. همچنین اگر در داخل ساختمان وسایل گازسوز وجود داشته باشد، تأمین هوای تازه موردنیاز احتراق و هوای اضافی نیز باید موردتوجه قرار گیرد و لذا هرچه ظرفیت حرارتی این وسایل بیشتر شود، به میزان هوای بیشتری نیاز خواهیم داشت.
با عنایت به ۲ مطلب فوق به‌سادگی روشن می‌شود که تأمین هوای تازه در ساختمان‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از منظر دیگر، تعویض هوا در ساختمان باعث مصرف انرژی می‌شود به طوری که به‌طور متوسط و عام حدود ۱۵تا۲۰درصد انرژی موردنیاز در ساختمان در بخش حرارتی یا برودتی به تأمین هوای تازه مربوط می‌شود.همچنین کاهش مقدار هوای تازه موجب بروز اشکالات بهداشتی و زیستی شده و در شرایط حاد موجب مرگ انسان می‌شود. لذا با توجه به ۲ نکته فوق، نقش مهندسان معمار و تأسیسات در طراحی و اجرای ساختمان‌ها و بحث هوای تازه بسیار مهم و تعیین کننده است.
نحوه تأمین هوای تازه در ساختمان‌ها
-
در ساختمان‌های مدرن و بزرگ، هوای تازه عموماً توسط دستگاه‌های هواساز تحت شرایط کنترل شده‌ای از طریق کانال‌های توزیع به محل‌های موردنیاز رسانده می‌شود که در این خصوص با نصب مبدل‌های حرارتی صفحه‌ای هوا به هوا بخشی از انرژی موجود در هوای خروجی به هوای ورودی انتقال‌یافته و بدین صورت صرفه‌جویی انرژی صورت می‌پذیرد.
-
در حال حاضر در ساختمان‌های متوسط و کوچک با رعایت نکردن مفاد مباحث مقررات ملی در طراحی و دوجداره کردن و هوا بند کردن درب‌ها و پنجره‌ها و شروع نصب پکیج های حرارتی در داخل ساختمان‌ها به علل گوناگون مشکلات جدیدی بروز کرده است. از یک طرف به علت درز بند بودن درب و پنجره ، هوایی وارد ساختمان نمی‌شود. از طرف دیگر هم انسان‌های ساکن در ساختمان و هم دستگاه‌های گازسوز حرارتی نیازمند اکسیژن هستند. در این مرحله از کار به علت عدم پیش بینی‌های لازم برای ورود هوای تازه و تعویض هوا به ناچار دریچه‌های تأمین هوا بر روی نمای ساختمان‌ها نصب می‌شوند. مقدار سطح این دریچه با توجه به ۲نکته فوق باید محاسبه و در ساختمان اجرا شود.در این مورد لازم است به یک نکته بسیار مهم اشاره شود:
