جان پناه و ضوابط اجرای آن
جان پناه یکی از بخش های حفاظتی و مهم ساختمان است . به طور کلی می توان گفت که عدم اجرا و ساخت جان پناه، به معنای غیر استاندارد بودن آن می باشد.
به دلیل ضرورت جان پناه در ساختمان و اهمیت این مسئله، در این مقاله به این موضوع پرداختیم. توصیه می کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر با اسمارت کو با شماره ۰۲۱۵۵۴۴۶۶۸۰ تماس بگیرید.
جان پناه چیست؟
نام دیگر جان پناه، هندریل و دست انداز می باشد. در مناطقی از سازه که احتمال می رود برای افراد خطر ساز است، ساخت و ساز انتهایی ساختمان با متریال مختلف و استاندارد بنا شده و به صورت دیوار، کشیده می شود.
جان پناه می تواند به شکل ساده و با ادامه یافتن دیوارها بوده یا به صورت عمودی و در قالب دیوار باشد.
در تعریف ساده تر جان پناه می توان گفت که دیوار کوتاهی است که اطراف بام ساختمان یا کناره های ایوان، ایجاد می شود.
جان پناهی که مناسب باشد، دو جنبه ی زیبایی و امنیت را به صورت همزمان برای افراد، فراهم می کند.
پس میتوان گفت جان پناه، یکی از طراحی های اصلی در طراحی ساختمان مسکونی می باشد و جزو ملزومات ساختمانی، شناخته می شود.
مزایای جان پناه در ساختمان
جان پناه در ساختمان به دلیل کاربردها و مزایایی که دارد، جزو ملزومات در ساخت و ساز محسوب می شود. از جمله کاربردهای آن، می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
- محافظت از ساختمان
- پیشگیری از نفوذ رطوبت به سقف و محافظت از آن در برابر فروریختن
- زیبایی نمای ساختمان
- جلوگیری از سقوط افراد، گیاهان و سایر تجهیزات
- پنهان نمودن هر گونه وسیله در پشت بام
- بزرگ جلوه دادن ساختمان
- جلوگیری از ورود گرد و غبار از طریق هوا به پشت بام
- حفاظت از صدمات رعد و برق، طوفان و…
جنس جان پناه از چیست؟
جان پناه چیست یک دیوار کم ارتفاع است که در امتداد لبه سقف، تراس، راهرو، بالکن و… به کار می رود.
برای این که جان پناه توانایی و قدرت مقابله با بادهای جانبی را داشته باشد، از مصالح محکم و پرقدرت مانند بتن، شیشه، ملات، سیمان، ماسه، فلز، کابل، آجر مرغوب و... تشکیل می شود.
خصوصیات جان پناه چیست؟
به طور کلی از ویژگی های جان پناه، می توان موارد زیر را بیان نمود:
- ارتفاع جان پناه در تراس، بالکن و… باید حداقل ۱/۲۰ متر باشد.
- در صورتی که ارتفاع جان پناه از ۷۰ سانتی متر بیشتر شود، باید کلاف های قائم را تا بالای جان پناه ادامه داد. همچنین کلاف افقی به ارتفاع ۱۰ سانتی متر و با دو میلگرد افقی، بر روی جان پناه قرار می گیرد.
- برای تعیین میزان ارتفاع جان پناه هر ساختمان، فاصله سطح معبر تا روی جان پناه را مبنا قرار می دهند.
- ارتفاع جان پناه بام ساختمان در ارتفاعات مجاز ساختمان قرار می گیرد.
انواع جان پناه
جان پناه دارای اشکال و ویژگی های مختلفی است که به بیان هر کدام از آن ها می پردازیم:
- جان پناه به هم پیوسته: در گذشته از این نوع جان پناه در قلعه ها، دژها و… استفاده می شد. دیوار بزرگ چین یکی از نمونه های جان پناه به هم پیوسته می باشد.
امروزه نیز از این نوع جان پناه به دلیل ظاهر زیبا و خاصی که دارد،استفاده می شود.
- جان پناه ساده
این نوع جان پناه در حاشیه سقف، ساخته شده و وظیفه جلوگیری از نفوذ رطوبت و ریزش سقف را بر عهده دارد. به طور کلی مانند براکت، وزن ناشی از بالکن را تحمل کرده و جنبه تزئینی نیز دارد. - جان پناه سوراخ دار
این جان پناه نیز مانند سایر جان پناه ها در لبه سقف قرار گرفته و دارای طراحی زیبایی به شکل سوراخ می باشد. این سوراخ ها دارای اشکال گل دار، دایره ای، طرح هندسی و… بوده و موجب دوچندان شدن زیبایی ساختمان می شود. - جان پناه پانل دار
دارای قیمت پایین و مقرون به صرفه بوده و به صورت سوراخ دار، مورد استفاده قرار نمیگیرد. این جان پناه، پانل های چوبی است که می تواند به شکل مستطیل یا مربع باشد. - جان پناه شیب دار
این جان پناه به دلیل شیبی که دارد، مناسب برای دفع آب است. بعضی از جان پناه های شیب دار به دلیل شب کمی که دارند، در سقف مسطح نیز کاربرد داشته و موجب جذب آب باران می شوند. سازه های سقفی شیب دار، از جمله مکان های کاربرد جان پناه شیب دار می باشند. - جان پناه قوس دار
به ساختمان ارتفاع داده و موجب بزرگ جلوه دادن آن می شود. جان پناه قوس دار در سقف های شیب دار و مسطح کاربرد داشته و با اجرای طرح های مختلف بر روی آن، می توان جلوه ی زیبایی به ساختمان بخشید. - جان پناه مدرن
این نوع از جان پناه دارای ساختاری ساده اما زیبا و شیک می باشند. به همین دلیل مناسب ساختمان های مدرن می باشند.
ضوابط و مقررات طراحی جان پناه چیست؟
ساخت جان پناه به ضوابط و مقررات و استانداردهای طراحی، نیاز دارد که در ذیل، به بیان آن ها می پردازیم:
- جان پناه از لحاظ ساخت، باید دارای ایمنی کامل باشد.
- حداقل ارتفاع جان پناه ۱.۱۰ متر و حداقل ارتفاع از لبه پله یا سطح شیبدار، ۰.۹۰ متر است.
- دو جان پناه نباید از فاصله بیش از ۰.۱۱ متر، برخوردار باشند.
- لازم است که در جان پناه های شیشه ای، شیشه ایمن و مستحکم به کار رفته باشد.
دلایل سقوط جان پناه و خطرات آن
در زلزله های بسیاری، جان پناه دچار ریزش و خرابی می شود. سقوط جان پناه در نتیجه پهنای کم آن نسبت به اندازه استاندارد، استفاده از مواد نامرغوب در ساخت آن و عدم گیرش جان پناه به سقف، حاصل می شود. به همین دلیل است که همواره تاکید بر رعایت ضوابط و مقررات در طراحی و اجرای جان پناه می کنند.
سقوط جان پناه در زمان زلزله، بسیار وحشتناک است. زیرا علاوه بر خسارات مالی، سبب وقوع حوادث برای افراد در حال خروج از ساختمان یا افراد در حال گذر می شود.
پس اگر جان پناه به درستی در ساختمان به کار نرود، نه تنها هیچ گونه مزایا و کاربردی نداشته، بلکه ممکن است موجب وقوع حوادث ناگوار و تلخی شود.
نتیجه گیری
جان پناه از زمان های دور، در طراحی ساختمان و ساخت و ساز، جزو عناصر مهم و حیاتی بوده و بخش مهمی از معماری را تشکیل می داد. در گذشته از جان پناه، برای محافظت در برابر دشمنان و ذخیره تجهیزات جنگی استفاده می شد.
امروزه جان پناه ها به شکل نرده و حفاظ در ساختمان ها به کار می رود که برای جلوگیری از پرت شدن و حفاظت افراد، استفاده می شود. ولی علاوه بر پوشش کاربری های جان پناه از گذشته، امروزه بیشتر افراد به دلیل جنبه زیبایی و تزئینی نیز از آن استفاده می کنند.
جان پناه دارای انواع مختلفی است که هر یک دارای کاربردها و خصوصیات مخصوص به خود می باشند.
لازم است که در طراحی و اجرای جان پناه، با رعایت تمامی استانداردها و ضوابط می توان بروز حوادث و هزینه های اضافی در آینده، پیشگیری نمود.
در این مقاله به توضیح جان پناه و ارائه توضیحات مرتبط با آن پرداختیم. امیدواریم که شما همراهان عزیز کاربرد جان پناه در ساختمان و سازه خود، غافل نشوید.
