معرفی انواع سنگ های ساختمانی (Dimension stone)
- سنگ طبيعي جسمي است كه از يك يا چند كاني تشـكيل شـده اسـت. سـنگ داراي كاربردهـاي زيادي در ساخت و ساز است كه از جملة آنها ميتوان به موارد زير اشاره كرد:
الف) به شكل بلوك در ساختمان سازي، سدسازي، باراندازها، ديوارهاي جانپناه و مانند آنها.
ب) به شكل بريده، براي مصارف تزييني، نما و كف ساختمان.
پ) استفاده به عنوان سنگفرش. - سنگ مصنوعي فرآوردهاي صنعتي است كه از مخلـوط سـنگدانه هـا (اساسـا داراي منشـا سـنگ طبيعي)، افزودنيها و چسب ساخته شده اسـت. چسـب مـيتوانـد رزيـن، سـيمان هيـدروليكي يـا
مخلوطي از هر دو باشد.
سنگ آهک ساختمانی
سنگي رسوبي كه اساساً متشكل از كربناتكلسـيم يـا كربنـات دوگانه كلسيم و منيزيم (دولوميت) و يا تركيبي از هر دو است. اين سنگها، بر اساس چگالي، به 3 گروه داراي چگالي كم (در محدودة بين 1760 تا 2160 كيلـوگرم بـر متـر مكعـب)، داري چگـالي متوسط (در محدودة بين 2160 تا 2560 كيلوگرم بر مترمكعـب) و داراي چگـالي زيـاد (بيشـتر از 2560 كيلوگرم برمترمكعب) تقسيم مي شوند.
گرانيت
سنگ آذرين نفـوذي بلـوري، بـا دانـههـاي تقريبـاً مسـاوي، حـاوي كـوارتز و فلدسپاتهاي قليايي كه معمولاً مقداري ميكا و هورنبلند و نيز مقادير متفاوتي از ديگر فلدسپاتهـاو كانيهاي فرعي در آن وجود دارد، كه تنها تعداد اندكي از آنهـا، جـز پيريـت و گارنـت، بـا چشـم غيرمسلح قابل ديدن هستند.
سنگ كوارتز ساختماني
ين سنگها، بر اساس مقدار سـيليس آزاد آن، بـه سـه گـروه ماسه سنگ (با حداقل 60 درصد سيليس آزاد)، ماسه سنگ كوارتزي (با حداقل 90 درصـد سـيليس آزاد) و كوارتزيت (با حداقل 95 درصد سيليس آزاد) دسته بندي مي شوند.
مرمر و مرمريت
سنگي كربناتي دگرگوني كه به علت تبلور مجدد تحت حرارت و فشار در دورة دگرگوني، داراي بافت بلوري مشخصي است و عمدتاً از كانيهاي كلسـيت و دولوميـت، يـا تركيبي از آنها تشكيل شده است. مرمر بايد حتماً صيقل دادني و جلاپذير باشد. در ايران سنگهاي اين گروه بسته بـه درشـتي بلورهايشـان، چينـي (ريزبلـور)، كريسـتال (داراي بلورهـاي درشـت) ومرمريت (بدون قابليت تشخيص بلورها) مينامند.
تراورتن
نوعي سنگ آهك رسوبي، با ساختار متخلخل و گـاه لايـهاي كـه از تـه نشـين شدن كربناتكلسيم در چشمهها، يا آب هاي گرم كربناتي تشكيل ميشـود. ايـن سـنگ بيشـتر بـه رنگهاي كرم، زرد، قهوهاي، خاكستري و سفيد است. وجود تخلخل در اين سنگ به دليـل تشـكيل گازها به هنگام تهنشين شدن كربنات كلسيم و در پارهاي از موارد بر اثر تجزيه گياهان است. چـون اين حفرهها حاصل فرايند طبيعي تشكيل تراورتن است، عيب آن محسوب نميشود.
سنگ لوح (اسليت)
يك سنگ دگرگونشده ريزبلورين، كه اغلب حاصل دگرگـوني شـيل و داراي كانيهاي ميكا، كلريت و كوارتز است. مهمتـرين كـاربرد سـنگ لـوح، پوشـش دادن سـقف هـاي شيبدار است. سنگ لوح بايد سالم، بادوام، عاري از خرده هاي سنگ، ترك، رگههاي باز، حفرهها، يـا ديگر نواقصي باشد كه ممكن است به انسجام ساختاري در زمينه استفاده موردنظر آسيب رساند.
کاربرد سنگ های ساختمانی
پوشش دیوارهای داخلی
اکثر دیوارهای داخلی که با سنگ پوشانده می شوند مربوط به ساختمانهای اداری ، اماکن عمومی و بهداشتی ، فروشگاهها و سالنهای غذاخوری است سنگهای مورد استفاده برای این کاربرد باید دارای خصوصیات زیر باشند :
- قابلیت شست و شو و دوام در برابر شوینده ها
- تخلخل کم
- جلاپذیری مطلوب
- رنگ و ظاهر زیبا
▪ کف و پلکان
به کار بردن سنگ جهت استفاده در کف و پلکان با توجه به اینکه در معرض سایش و احتمالا ضربه خوردن می باشند باید ازویژگیهای به قرار زیر برخوردار باشند:
- دارا بودن قابلیت برش در یک جهت ، که سنگهای دگرگونی و بعضی از سنگهای رسوبی این خصوصیت را دارا می باشند .
- دارای مقاومت ضربه ای زیاد باشند .
- محکم و سخت باشند .
- دارای مقاومت سایشی نسبتا زیاد باشند .
- تخلخل کم
- رنگ و ظاهر زیبا
- قابل شستشو و پایداری در برابر اسیدها و بازها و شوینده ها
از بهترین سنگ ها برای استفاده در کف و پلکان گنایس و کوارتزیت می باشند.
نما
بیشترین کاربرد سنگ در ساختمان ، نمای آن است . نمای ساختمان به دلیل قرار گرفتن در معرض شرایط جوی ( باران ، یخبندان ، آفتاب و آلاینده ها ) ، از اهمیت خاصی برخوردار است سنگ نما باید ویژگیهای خاصی داشته باشد تا بتواند در برابر این عوامل دوام بیاورد . بنابراین جهت انتخاب سنگ برای استفاده در نمای ساختمان باید به نکات زیر توجه خاص کرد :
- نوع آب و هوای منطقه در نظر گرفته شود . سنگی مناسب با شرایط اقلیمی انتخاب گردد مثلا در مناطق سرد و مرطوب ، سنگ دارای تخلخل بسیار کم باشد ، وگرنه ممکن است بر اثر یخبندان سنگ متلاشی شود ، یا در مکانهایی که امکان وزش طوفان شن وجود دارد ، در معرض سایش است .
- قابلیت صیقل خوردن و برش را داشته باشد .
- مقاومتهای کششی و خمشی نسبتا خوبی را دارا باشد .
- ترکیبات کانی شناسی آن باید در نظر گرفته شود . چون کانیهای مضر ( کانیهای آهن ) در برابر آب و هوا اکسیده شده و در نتیجه فرسودگی زودرس را به وجود می آورند . وجود ناخالصی به صورت مجتمع در یک نقطه یا یک امتداد ، می تواند ، نقطه ضعف بوده و باعث تخریب سنگ شود .
- بهتر است برآوردی از عمر مفید ساختمان به عمل آید و سنگ نما متناسب با آن انتخاب گردد .
- در صورت نصب سنگ به روش تر ، چسبندگی خوبی با ملات داشته باشد . ( آیین کار طرح ، نصب و نگهداری سنگ ساختمانی ، انتشارات مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن مراجعه شود
- رنگ آن با ثبات باشد .
- در برابر بخارها و گازها و پرتو آفتاب پایدار باشد .
کف خیابان و پیاده رو
سنگهای مورد استفاده در پیاده روها باید سخت ، با دوام و دارای مقاومت سایشی نسبتا بالا باشد . سنگها باید دارای چند کانی ( Polymineral ) و با دانه بندی متوسط باشد .
بام
در ایران برای جهت پوشش بام ها عموما از سنگ استفاده نمی شود ، اما به عنوان پوشش بام در بعضی مناطق ایران می تواند هم از نظر دوام و هم از نظر قیمت کاربری خوبی داشته باشد ، مشروط بر اینکه سنگ انتخاب شده دارای خصوصیات زیر باشد :
- قابلیت تقسیم به لایه های نازک و مسطح را داشته باشد .
- باید سنگی سبک و غیرقابل نفوذ باشد .
- دارای دوام و مقاومت خمشی خوبی باشد .
- بدون تخلخل و در برابر یخبندان مقاوم باشد .
این ویژگیها معمولا در سنگ لوح وجود دارد . البته سنگهایی مانند شیست های کلریتی و میکاشیست ها نیز تا حدودی این ویژگیها را دارا می باشند .
دیوار و شالوده
سنگ ها را برای شالوده و دیوارهای حایل معمولا به صورت نامنظم و بدون شکل به کار می برند . حجم این سنگها بین ۰۰۲/۰ تا ۰۰۵/۰ مترمکعب است و از قطعات کوچکتر جهت پر کردن فاصله بین آنها استفاده می گردد .
معمولا برای این کار ، از سنگهایی که در منطقه وجود دارد استفاده می شود ( برای صرفه جویی در هزینه ها ) به این منظور باید به موارد زیر توجه کرد :
- بهتر است سنگ هایی نسبتا سخت با وزن ویژه و مقاومت فشاری زیاد مصرف گردد .
- سنگ هایی که دارای لایه بندی و قابلیت انحلال زیاد هستند مصرف نشود .
- سنگ های متخلخل به کار نرود .
سنگهای آهکی دولومیتی و ماسه سنگها به این منظور از مناسبترین سنگها به شمار می روند .
زیرسازی جاده ها
سنگهایی که برای جاده سازی استفاده می شود باید نسبت به نوع جاده و شرایط زمین شناسی و مورفولوژی منطقه انتخاب شود . برای انتخاب سنگ باید به موارد زیر توجه کرد :
- از دانه بندی همگن تشکیل شده باشد .
- حتی الامکان بدون تخلخل باشد .
- سخت بوده و وزن ویژه زیادی داشته باشد .
- از مقاومت فشاری زیادی برخوردار باشد .
تزئینات ساختمان
برای تزئینات ساختمان از سنگ های بریده شده ، با اندازه های معین استفاده می شود . این سنگها برای استفاده قاب درها ، پنجره ها ، ستون ، شومینه و موارد خاص دیگر در ساختمان استفاده می گردد . برای انتخاب این سنگها باید به موارد زیر توجه کرد
- عمدتا سنگهایی که قابلیت کار بر روی آنها آسان باشد برای این منظور انتخاب می شوند .
- دارای دوام مناسب و به طور کلی مقاومت کششی و خمشی خوبی داشته باشند .
- دارای رنگ و ظاهر زیبایی باشند .
سنگ آهک های سخت و ماربل ها ، سنگهای آذرین و ماسه سنگ ها ( اگر قابلیت شکل پذیری داشته باشند ) جزو مناسبترین سنگها می باشند .
موارد ویژه
گاهی اوقات بخصوص در مناطق صنعتی ممکن است سنگ به خواص ویژه ای از قبیل مقاومت در برابر حرارت ، اسیدها یا قلیایی ها نیاز داشته باشد . برای این قبیل اهداف ، سنگ باید دارای ویژگیهای به شرح زیر باشد :
- مقاوم در برابر حرارت : تالک ، توف ، آندزیت ، بازالت
- مقاوم در برابر اسیدها : گرانیت ، دیوریت ، کوارتزیت ، ماسه سنگهای کوارتزی ، آندزیت ، بازالت ، دیاپاز.
- مقاوم در برابر قلیایی ها : سنگ های آهکی متراکم ، دولومیت ها ، ماسه سنگهای کربناتی.
آن دسته از مشخصات فنی سنگها که برای هر کاربرد مشخصی در الزامات فنی طرح مورد توجه قرار گیرد .
ج) سنگهایی که برای سنگفرش ، کف و سقف ساختمانها استفاده می شوند
آخرین ویرایش: 1401/05/27
شماره ویرایش: دوم
