101نکته مقررات ملی ساختمان نظارت و اجرا(2)

101نکته مقررات ملی ساختمان نظارت و اجرا (قسمت دوم)

51- هریک ار عوامل سه گانه، به تنهایی گروه ساختمانی را برای ارائه خدمات مهندسی توسط مهندسان حقیقی در پایه های مختلف ساختمان تعیین می نماید. درخصوص ارائه خدمات مهندسی ساختمان توسط اشخاص حقوقی دو عامل طبقه و کاربری ساختمان ملاک تعیین گروه ساختمانی برای ارائه خدمات مهندسی خواهد بود و عامل زیربنای ساختمان در ظرفیت اشغال اشخاص حقوقی موثر می باشد.

52-شهرداری یا سایر مراجع صدور پروانه ساختمان پس از صدور پروانه ساختمان یک نسخه از آن را به همراه نقشه های مصوب در اختیار مجری و یک نسخه به هریک از مهندسان ناظر قرار می دهد.

53-مجری مکلف است اطلاعات عملیات اجرایی را مرحله به مرحله در دفترچه اطلاعات ساختمان وارد نموده و تاییدیه های ناظران را در هر مرحله اخذ نماید. پس از تکمیل و تایید جداول مربوطه در پایان کار دفترچه را منظور صدور شناسنامه فنی و ملکی ساختمان به سازمان استان تحویل دهد.

54-سازمان استان براساس اطلاعات و تاییدیه های موجود در دفترچه اطلاعات ساختمان، شناسنامه فنی و ملکی ساختمان را حداکثر ظرف مدت 15 روز صادر نموده و جهت ارائه به مرجع صدور پروانه ساختمان در اختیار مجری قرار می دهد.

55- مجری مکلف است جهت دریافت گواهی پایان کار، شناسنامه فنی و ملکی ساختمان صادر شده توسط سازمان استان را در اختیار مرجع صدور پروانه ساختمان قرارداده و مراجع مذکور مکلفند گواهی پایان کار را براساس شناسنامه فنی و ملکی ساختمان صادر نمایند.

56- درهنگام ساخت، از پیاده روها و تاسیسات و تجهیزات شهری، فاضلاب و شیرهای آتش نشانی، علائم اداره نقشه برداری و غیره باید مراقبت گردد و در مدت زمان ساخت دسترسی مامورین ذیربط به آن ها ممکن باشد.

57-در هنگام ساخت، سازنده باید کپی پروانه ساختمان و دفترچه اطلاعات ساختمان را در محل کارگاه، داشته باشد و تابلوئی حاوی مشخصات ملک، ساختمان و مسئولین ساختمان (مالک، طراح، مجری و ناظر) را در محل کارگاه به صورتی که از معبر عمومیقابل رویت باشد، مطابق با مبحث دوم مقررات ملی ساختمان و مشخصات دیگر تعیین شده توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان استان نصب نماید.

58-درختان، گیاهان و سایر عناصری که در پروانه ساختمان الزام به نگهداری آن ها شده، باید در هنگام ساخت محافظت گردند.

59- درصورت قطع درختان، نشاندن درختان جایگزین الزامی است.

60-تعداد درختان جایگزین و محل آن ها از سوی نهاد ناظر بر امر ساختمان تعیین می گردد.

61-هرگاه درحین عملیات ساختمانی آثاری که مربوط به میراث فرهنگی کشور باشد، یافت شود، عملیات ساختمانی باید متوقف و به سازمان میراث فرهنگی کشور و دیگر نهاد های ذیربط اطلاع داده شود. ادامه عملیات ساختمانی منوط به اخذ مجوز از این دستگاه ها خواهد بود.

62- استفاده از مواد و مصالح و فرآورده های ساختمانی با ویژگی های نامشخص و غیرقابل قبول مجاز نیست.

63-صاحب کار شخصی است حقیقی یا حقوقی که مالک یا قائم مقام قانونی مالک کارگاه ساختمانی بوده و انجام عملیات ساختمانی و مسئولیت ایمنی آن را بر طبق قرارداد کتبی به مجری واگذار می نماید. درصورتی که صاحب کار دارای پروانه اشتغال به کار در زمینه اجرا باشد خود راساً عملیات اجرایی را عهده دار شود، مجری نیز محسوب می شود.

64-مجری شخصی است حقیقی یا حقوقی که در زمینه اجرای ساختمان دارای پروانه اشتغال به کار از وزارت مسکن و شهرسازی است و به عنوان پیمانکار کل و مطابق با قراردادهای همسان که با صاحب کار منعقد می نماید، اجرای عملیات ساختمانی را براساس نقشه های مصوب و کلیه مدارک منضم به قرارداد برعهده دارد.

65-پیمانکار شخصی است حقیقی یا حقوقی که اجرای تمام یا قسمتی از عملیات ساختمانی را بر طبق قرارداد کتبی که مابین وی و مجری منعقد شده، عهده دار می شود. درصورتی که پیمانکار اجرای تمام عملیات ساختمانی را برعهده دار شود مجری می باشد.

66- کارفرما شخصی است حقیقی یا حقوقی که یک یا چند نفر کارگر را در کارگاه ساختمانی به حساب خود و با پرداخت مزد به کار می گمارد، اعم از اینکه پیمانکار، مجری یا صاحب کار باشد.

67- قبل از شروع عملیات ساختمانی اقدامات زیر بایستی توسط مجری انجام شود:

• کلیه پروانه ها و مجوز های لازم به منظور اجرای عملیات ساختمانی، انبار کردن مصالح در پیاده روها، خیابان ها و سایر فضاهای عمومی، استفاده از تسهیلات عمومی، تخلیه مصالح و کار در شب از مراجع ذیربط اخذ شود.
• طرح تجهیز کارگاه، نحوه حفاظت از درختان داخل و مجاور کارگاه و همچنین پلان و عمق گودبرداری و نحوه حفاظت و پایداری دیواره های گود به تایید مرجع رسمی ساختمان رسیده و یک نسخه از آن جهت نظارت در اختیار ناظر قرار گیرد.
• نقشه های اجرایی بررسی و در صورت مشاهده اشکال نظرات پیشنهادی برای اصلاح به طور کتبی به طراح اعلام شود.
• برنامه زمان بندی کارهای اجرای کتباً به اطلاع مهندس ناظر برسد.
• بیمه مسئولیت مدنی و شخص ثالث کارگاه برقرار گردد.

68- مجری موظف است کلیه نقشه ها و مشخصات فنی (از نظر ایستایی) راهروهای سرپوشیده، گذرگاه ماشین آلات، جرثقیل ها، بالابرها، شمع ها و سپرها، پایه های پل، حصارها، حفاظ ها و دست اندازه ها و وسایل و تجهیزاتی از این قبیل را قبل از ساخت، نصب و به کارگیری به تایید شخص ذیصلاح دارای پروانه اشتغال به کار مهندسی (در حدود صلاحیت مربوطه) برساند و یک نسخه از آن را جهت نظارت در اختیار مهندس ناظر قرار دهد.

69- در هر کارگاه ساختمانی مجری موظف است اقدامات لازم به منظور حفظ و تامین ایمنی را به عمل آورد.

70- هرگاه یک یا چند کارفرما یا افراد خویش فرما به طور همزمان، در یک کارگاه ساختمانی مشغول به کار باشند، هر کارفرما در محدوده پیمانی خود مسئول اجرای مقررات ایمنی و حفاظت کار می باشد. کارفرمایانی که به طور همزمان در یک کارگاه ساختمانی مشغول فعالیت هستند، باید در اجرای مقررات مذکور با یکدیگر همکاری نموده و مجری یا پیمانکار اصلی نیز مسئول ایجاد هماهنگی بین آن ها می باشد. برقراری بیمه مسئولیت مدنی و شخص ثالث از مسئولیت مجری، کارفرما و مسئولین مربوطه نمی کاهد.

71- مجری و کارفرمایان کارگاه های ساختمانی موظفند برای تامین سلامت و بهداشت کارگران در کارگاه ساختمانی، وسایل و تجهیزات لازم را براساس مقررات تهیه و در  اختیار آن ها قرار داده، چگونگی کاربرد این وسایل را به کارگران آموخته و در مورد کاربرد وسایل و تجهیزات و رعایت مقررات مذکور نیز نظارت نمایند. کارگران نیز ملزم به استفاده و نگهداری از وسایل مذکور و اجرای دستورالعمل های مربوطه خواهند بود.

72- در کارگاه ساختمانی بناهای با زیربنای  بیشت از 3000 مترمربع و یا با ارتفاع بیش از 18 متر از روی پی و یا داشتن حداقل 25 نفر کارگر و همچنین در گودبردای بیش از 3 متر ازکف گذر، مجریموظف به تعیین مسئول ایمنی و معرفی وی به کارکنان و مهندس ناظر می باشد. تعیین و حضور مسئول ایمنی در کارگاه رافع مسئولیت های قانونی مجری و مسئولین مربوطه نمی باشد.

73- مهندس ناظر نیز موظف به نظرت بر عملیات ساختمانی می باشد. هرگاه مهندس ناظر در ارتباط با عملیات ساختمانی، مواردی را خلاف مشاهده نماید، باید ضمن تذکر کتبی به مجری، مراتب را به مرجع رسمی ساختمان اعلام نماید.

74- شهرداری و سایر مراجع صدور پروانه ساختمان و همچنین سازمان نظام مهندسی ساختمان موظف به نظارت بر عملکرد مجری و مهندس ناظر می باشند. درصورت بروز تخلف باید مراتب به شورای انتظامی نظام مهندسی ساختمان گزارش گردد.

75- قبل ازشروع عملیات ساختمانی مجری باید حریم خطوط برق عبوری از مجاور ملک را مورد بررسی قرار داده و پس از پیش بینی های لازم جهت اجرای عملیات ساختمانی و با کسب نظر مهندس ناظر، عملیات ساختمانی را شروع نماید.

76-قبل از هرگونه گودبرداری و حفاری، باید در مورد وجود کابل های زیرزمینی انتقال و توزیع نیروی برق در منطقه عملیات بررسی لازم به عمل آمده و ضمن استعلام از مراجع ذیربط، حریم های قانونی رعایت و درصورت لزوم اقدامات احتیاطی از قبیل قطع جریان، تغییر موقت یا دائم مسیر، حفاظت و ایزوله کردن این خطوط توسط مراجع مذکور انجام شود.

77-قبل از شروع عملیات ساختمانی در مجاورت خطوط هوایی برق فشار ضعیف، باید مراتب به مسئولین و مراجع ذیربط اطلاع داده شود تا اقدامات احتیاطی لازم ار قبیل قطع جریان، تغییر موقت یا دائم مسیر یا روکش کردن خطوط مجاور ساختمان با لوله های پلی اتیلن با شیلنگ های لاستیکی و نظایر آن انجام شود.

78- در مورد بخشی از تاسیسات که مقررات شرکت و مقررات ملی، هر دو در آن تاثیر دارند، چنانچه تناقضی بین دو مقررات وجود داشته باشد، مقرراتی که از نظر ایمنی و حفاظت برتر است انتخاب و اجرا خواهد شد. در چنین وضعیتی تشخیص با مقام مجری این مقررات خواهد بود.

79- تابلو موقت معرفی دست اندکاران امر ساختمان در ساختمان های در حال احداث حاوی نام کارفرما، مجری، طراح معمری و سازه و… پیمانکاران و تاریخ آغاز به کار ساختمان، کاربری آتی بنا، با ابعاد حداکثر 1 متر مربع،در مدت ساخت بی نیاز از مجوز است.

80-در موارد زیر در تمام طول و عرض بنا، احداث راهروی سرپوشیده موقت در راه عبور عمومی الزامی است:

• درصورتی که فاصله بنای در دست تخریب از معابر عمومی کمتر از 40 درصد ار تفاع آن باشد.
• درصورتی که فاصله بنای در دست احداث یا تعمیر یا بازسازی از معابر عمومی کمتر از 25 درصد ارتفاع آن باشد.

81- در صورتی که راه عبور عمومی محدود یا مسدود شده باشد، باید راه عبور موقت در محل مناسبی که به تایید مراجع ذیربط برسد، ایجاد گردد.

82- بر روی محل های حفاری که در معابر عمومی برای استفاده از تسهیلات عمومی یا نصب انشعابات مربوط صورت می گیرد، باید یک پل موقت عبور عابر پیاده با مقاومت و ایستایی لازم با عرض حداقل 5/1 متر یا عرض پیاده رو با نرده حفاظتی مناسب ایجاد شود. در صورتی که حفاری در خیابان صورت گرفته باشد، باید موقتاً پلی با مقاومت کافی و با عرض مناسب که به تایید مرجع رسمی ساختمان می رسد، برای عبور خودرو ها ایجاد شود.

83- راهرو سرپوشیده موقت سازه ای است حفاظتی که به صورت موقت در پیاده روها یا سایر معابر عمومی برای جلوگیری از خطرهای ناشی از پرتاب شدن مصالح، وسایل و تجهیزات ساختمانی ایجاد می شود.

84- ارتفاع راهروی سرپوشیده نباید کمتر از 5/2 متر و عرض آن نیز نباید کمتر از 5/1 متر باشد مگر آن که عرض پیاده روی موجود کمتر از آن باشد که در این صورت، هم عرض پیاده رو خواهد بود.

85- راهرو باید فاقد هرگونه مانع بوده و دارای نور کافی در تمام اوقات باشد.

86-سقف راهرو باید توانایی تحمل هرگونه ریزش و سقوط احتمالی مصالح ساختمانی با حداقل مقاومت 700 کیلوگرم بر مترمربع را داشته باشد. به علاوه سایر قسمت های آن نیز باید تحمل بار مذکور و نیروی وارده را داشته باشد.

87-لبه های بیرونی سقف راهرو باید دارای دیواره شیبداری از چوب یا شبکه فلزی مقاوم به ارتفاع حداقل یک متر باشد. زاویه این حفاظ را نسبت به سقف می توان حداکثر 45 درجه به طرف خارج اختیار کرد.

88- درصورت استفاده از تخته چوبی در سقف راهرو باید ضخامت آن ها حداقل 5 سانتیمتر بوده و به ترتیبی در کنار هم قرار گرفه باشند که از ریزش مصالح ساختمانی به داخل راهرو جلوگیری به عمل آید. به کاربردن مصالح غیر مقاوم مانند توری سیمی، گونی و از این قبیل ممنوع می باشد. در هر صورت باید تدابیری اتخاذ شود تا از ریزش هرگونه مواد و مصالح ، آب و ضایعات از سقف و دیواره بیرونی راهروی سرپوشیده جلوگیری به عمل آید.

89- اطراف راهروی سرپوشیده موقت که در مجاورت کارگاه ساختمانی قرار دارد، باید دارای حفاظ یا نرده ای به ارتفاع لازم باشد.

90- قبل از شروع عملیات تخریب باید با کسب نظر از مهندس ناظر برنامه ریزی و اقدامات زیر انجام گیرد:

• مجوز لازم از مرجع رسمی ساختمان اخذ شود.
• با اطلاع و همکاری موسات ذیربط جریان آب، برق، گاز و سرویس های مشابه قطع یا درصورت لزوم سالم سازی، محدود و نگهداری شود، به طوری که راه های دسترسی به آن ها و شیر آتش نشانی محفوظ بماند.
• زمان و مدت قطه سرویس های فوق و شروع عملیات تخریب حداقل یک هفته قبل، به اطلاع ساکنین ساختمان های مجاور رسانده شود. عدم رعایت محدودیت فوق، فقط هنگامی مجاز است که عدم تخریب فوری بنا، ایمنی را به خطر اندازد. لزوم این امر باید قبلاً به تایید مرجع رسمی ساختمان رسیده باشد.
• اقدامات لازم، برای حفاظت از پیاده روها و معابر عمومی مجاور ساختمان مورد تخریب انجام شود و درصورت نیاز به محدود یا مسدود نمودن آن ها با کسب اجازه از مراجع ذیربط اقدام لازم به عمل آید.
• وسایل و تجهیزات بازم متناسب با محل و نوع ساختمان و روش تخریب تهیه شود.
• اثرات ناشی از تخریب بنا در پایداری سازه های همجوار، توسط شخص ذیصلاح بررسی و تدابیر لازم در جهت پایداری ابنیه مجاور اتخاذ گردد.
• برنامه ریزی برای جمع آوری و دفع مواد حاصل از تخریب و انتخاب محل مجاز برای انباشتن آن ها انجام شود.
• در تخریب ساختمان های خاص نظیر کارخانه، بیمارستان ها، دودکش های صنعتی و دیگر اماکنی که تاسیسات ویژه دارند، قسمت های مربوطه باید توسط افراد ذیصلاح مورد بازدید قرار گیرد و وسایل و تجهیزات لازم برای تخریب و مقابله با خطرهای ناشی از آن فراهم شود.
• درصورتی که ساختمان مورد تخریب دارای برق گیر باشد، ابتدا باید برق گیر از ساختمان جدا شود و درصورت لزوم مجدداً در نزدیک ترین فاصله نصب و آماده به کار گردد.
• کلیه شیشه های ساختمان مورد تخریب باید از محل نصب شده جدا و در مکان مناسبی انبار گردد.

91- در تخریب ساختمان هایی که براثر فرسودگی، سیل، آتش سوزی ، زلزله، انفجار و نظایر آن آسیب دیده یا از بین رفته اند، برای جلوگیری از ریزش و خرابی ناگهانی باید دیوارها قبل از تخریب زیر نظر شخص ذیصلاح مهار و شمع بندی شوند.

92- منظور از عملیات خاکی عبارت است از؛ خاکبرداری، خاکریزی، تسطیح زمین، گودبرداری، پی کنی ساختمان ها، حفر شیارها، کانال ها و مجاری آب و فاضلاب و حفر چاه های آب و فاضلاب با وسایل دستی یا مکانیکی.

93- قبل از شروع عملیات خاکی باید اقدامات زیر انجام شود:

• توسط شخص یا اشخاص ذیصلاح زمین مورد نظر از لحاظ استحکام و جنس خاک و همچنین پایداری ابنیه مجاور به دقت بررسی قرار گیرد. به علاوه نقشه گودبرداری و پایداری سازی جداره های گود و برنامه گودبرداری تهیه شده توسط این اشخاص باید به تایید مرجع رسمی ساختمان برسد.
• روش، برنامه گودبرداری و همچنین زمان شروع آن به همراه مجوز صادره توسط مرجع رسمی ساختمان در اختیار مهندس ناظر قرار گیرد.
• موقعیت تاسیسات زیرزمینی از قبیل کانال های فاضلاب، قنوات قدیمی، لوله کشی آب و گاز، کابل های برق، تلفن و… که ممکن است در حین عملیات گودبرداری و خاکبرداری موجب بروز خطر و حادثه گردند و یا خود دچار حادثه شوند، مورد بررسی و شناسایی قرار گرفته و با همکاری سازمان های ذیربط، نسبت به تغییر مسیر دائم یا موقت و یا قطع جریان آن ها اقدام گردد.
• چنانچه محل گودبرداری در نزدیکی یا مجاورت یکی از ایستگاه های خدمات عمومی از قبیل آتش نشانی، اورژانس و… بوده و یا در مسیر اتومبیل های مربوطه باشد، باید قبلاً مراتب به اطلاع مسئولین ذیربط رسانده شود تا احیاناً در سرویس رسانی عمومی وقفه ای ایجاد نشود.
• کلیه اشیاء زائد از قبیل تخته سنگ، ضایعات ساختمانی و یا بقایای درخت که ممکن است مانع از انجام کار شده و یا موجب بروز حوادث شوند، از زمین مورد نظر خارج گردند.

94- چنانچه محل مورد نظر برای عملیات خاکی نظیر حفر چاه در معابر عمومی یا محل هایی باشد که احتمال رفت و آمد وجود اشته باشد، باید با اقدامات احتیاطی از قبیل محصور کردن محوطه حفاری، نصب علائم هشدار دهنده و وسایل کنترل مسیر، از ورود افراد به نزدیکی منطقه حفاری جلوگیری به عمل آمده و دهانه این گونه محل ها در پایان کار روزانه مسدود گردند.

95- درصورتی که در عملیات گودبرداری و خاکبرداری احتمال خطری برای پایداری جداره های گود، دیوارها، ساختمان های مجاور و یا مهار وجود داشته باشد، باید با استفاده از روش هایی نظیر شمع، سپر و مهارهای مناسب و رعایت فاصله مناسب و ایمن گودبرداری و درصورت لزوم با اجرای سازه های نگهبان قبل از شروع عملیات، ایمنی و پایداری آن ها تامین گردد.

96- در خاکبرداری های با عمق بیش از 120 سانتی متر که احتمال ریزش یا لغزش دیواره ها وجود داشته باشد، باید با نصب شمع، سپر و مهار های محکم و مناسب نسبت به حفاظت دیواره ها اقدام گردد، مگر آنکه باتوجه به مطالعات ژئوتکنیک شیب دیواره از زاویه ایستایی شیب طبیعی خاک کمتر باشد.

97- در مواردی که عملیات گودبرداری در مجاورت بزرگراه ها، خطوط راه آهن یا مراکز و تاسیسات دارای ارتعاش انجام می شود، باید اقدامات لازم برای جلوگیری از لغزش یا ریزش دیواره ها صورت گیرد.

98- در موارد زیر باید دیواره های محل گودبرداری، همچنین دیواره ها و ساختمان های مجاور دقیقاً توسط شخص ذیصلاح مورد بررسی و بازدید قرار گرفته و در نقاطی که خطر ریزش یا لغزندگی دیواره ها به وجود آمده است، مهارها و وسایل ایمنی لازم از قبیل شمع، سپر و…. نصب و یا مهارهای موجود تقویت گردند.

• قبل از پایدار سازی کامل به صورت روزانه و بعد از پایدار سازی، حداقل هفته ای یکبار.
• بعد از وقوع بارندگی، طوفان، سیل، زلزله و یخبندان.
• بعد از هرگونه عملیات انفجاری.
• بعد از ریزش های ناگهانی.
• بعد از وارد آمدن صدمات اساسی به مهارها.

99- در گودبرداری هایی که عملیات اجرایی به علت محدوددیت ابعاد آن با مشکل نور و تهویه هوا مواجه میگردد، لازم است نسبت به تامین وسایل روشنایی و تهویه هوا اقدام لازم به عمل آید.

100- در محل گودبرداری های عمیق و وسیع، باید یک نفر نگهبان مسئولیت نظارت بر ورود و خروج کامیون ها و ماشین آلات سنگین را برعهده بگیرد. برای آگاهی کارگران و سایر افراد، باید علائم هشدار دهنده در معبر و محل ورود و خروج کامیون ها وماشین آلات مذکور نصب گردد.

101- قبل از آغاز عملیات حفاری چاه ها و مجاری آب و فاضلاب به ویژه در حفاری دستی چاه ها، باید بررسی های لازم درخصوص وجود و کیفیت موانعی از قبیل قنوات قدیمی، فاضلاب ها، پی ها، جنس لایه های زیرزمین و تاسیسات مربوط به آب، برق، گاز، تلفن و نظایر آن به عمل آید و درصورت لزوم با سازمان های ذیربط تماس برقرار گردد. محل حفاری نیز باید طوری تعیین شود که به هنگام کار، خطر ریزش یا نشت قنات و فاضلاب مجاور یا برخورد با تاسیسات یاد شده وجود نداشته باشد.

بیشتر بدانیم:

1. فرم ها و چک لیست های ضروری برای مهندسین ناظر، طراح و مجری
2. محاسبات سرانگشتی ویژه مهندسین عمران
3. مشاوره مهندس ناظر
4. 10 نکته اجرایی درز انقطاع 1399 که مهندسین می بایست بدانند؟
5. علامت های موجود در پلان( جهت نقشه، کد ارتفاعی، داکت، کمد دیواری…)
6. سقف عرشه فولادی و نحوه اجرای آن 1399