در هر پروژه ساختمانی در مرحله گودبرداری علاوه بر 8 فرد دخیل در پروژه اعم از صاحبکار، ناظر، شرکت خدماتی، شهرداری و… اشخاص دیگری نیز در آن دخیل هستند که شامل کارگران، اشخاص ثالث و… اند، در این بخش به مهمترین آن ها می پردازیم.
1-صاحبکار
در پروژه های گوبرداری ساختمانی اهم مسئولیت صاحبکار شامل موارد زیر می باشد:
- صاحب کار موظف است مشخصات فنی املاک مجاور ملک خود را از شهرداری اخذ و دراختیار طراح پروژه قرار دهد.
- صاحب کار موظف است در تمامی مراحل کار کلیه تجهیزات و منابع مالی را که برای تامین ایمنی گودبرداری توسط طراح، شرکت خدمات فنی آزمایشگاهی ژئوتکنیک یاناظر ضروری تشخیص داده می شود در اختیار سازنده قرار دهد.
- صاحب کار در صورت پیشنهاد و درخواست کتبی طراح موظف است برای انجام روش هایی از پایدارسازی گود که مستلزم خارج شدن از محدوده مالکیت می گردد (از قبیل نیلینگ و انکراژ) نسبت به مطلع نمودن کلیه همجواری های ذینفع اقدام نماید.
2- طراح
در پروژه های گودبرداری ساختمانی، اهم مسئولیت های طراح شامل موارد زیر است:
- بررسی صحت اطلاعات املاک مجاور اخذ شده توسط صاحب کار از شهرداری.
- انجام ارزیابی اولیه خطر گود و تکمیل چک لیست ارزیابی خطر گودبرداری.
- ارائه گزارش طراحی و نقشه های اجرایی ایمنی گوددبرداری و ارائه دستورالعمل های اجرایی.
- ارائه گزارش بررسی وضعیت ساختمان های مجاور، تحلیل اثرات ایجاد گود بر آن ها و درصورت نیاز طراحی عملیات اجرایی محافظت از ساختمان های مجاور و یا ارائه روش های مقاوم ساختن آن ها در برابر اثرات ناشی از تخریب و گودبرداری مورد نظر، ارائه نقشه های اجرایی مربوطه و ارائه دستورالعمل های اجرایی.
تبصره1- در گودهای با خطر زیاد یا بسیار زیاد طراح باید تهیه گزارش و نقشه های موضوع بندهای (2-3) و (2-4) و مسئولیت های طراحی را طی یک قرارداد کتبی به شرکت خدمات فنی و آزمایشگاهی ژئوتکنیک دارای صلاحیت محول نماید.
تبصره2- در گودهای با خطر سطح معمولی طراح می تواند درصورت نیاز از نظرات مهندس متخصص ژئوتکنیک استفاده نماید.
- تکمیل قسمت مربوط در فرم درخواست صدور مجوز شروع عملیات ساختمانی.
- حضور در جلسه مشترک در محل احداث ساختمان برای گودهای با خطر زیاد یا بسیار زیاد.
3-سازنده
در گودهای با خطر زیاد یا بسیار زیاد فقط باید از سازنده حقوقی استفاده شود.
در پروژه های گودبرداری ساختمانی اهم مسئولیت های سازنده شامل موارد زیر می باشد:
- تکمیل قسمت مربوطه فرم درخواست صدور مجوز شروع عملیات ساختمانی.
- کنترل و بررسی گزارش طراحی، نقشه های اجرایی ایمنی گودبرداری و دستورالعمل های اجرایی تهیه شده توسط طراح از نظر مطابقت با یکدیگر و با وضعیت محلی و اصول فنی.
- کنترل گزارش بررسی وضعیت ساختمان های مجاور (تهیه شده توسط طراح).
- نصب تابلوهای اعلام مشخصات گودبرداری و هشدارهای ایمنی یک هفته پش از شروع عملیات گودبرداری.
- حضور در جلسه مشترک در محل احداث ساختمان برای گودهای با خطر زیاد یا بسیار زیاد.
- انتخاب جزئیات روش گودبرداری، استفاده از ماشین آلات مناسب، رعایت اصول ایمنی و پایش (مانیتورینگ) ساختمان های مجاور براساس نظر طراح یا شرکت خدمات فنی و آزمایشگاهی ژئوتکنیک.
- به کارگیری مسئول ایمنی کارگاه گودبرداری در گودهای با خطر زیاد یا بسیار زیاد.
- سازنده موظف است باتوجه به شرایط پروژه و خطرات احتمالی نسبت به اخذ پوشش بیمه ای همجواری ها و اشخاص ثالث درخصوص حوادث ناشی از گودبرداری، متناسب با خطر احتمالی اقدام نماید و هزینه اخذ بیمه نامه های مذکور باید در قرارداد اجرای ساختمان منظور گردد.
- سازنده موظف به فراهم کردن شرایط لازم برای تخلیه ساختمان های مجاور با رعایت قوانین و مقررات وشرایط و قراردادهای موجود درصورت تشخیص ضرورت تخلیه اضطراری ناشی از عملیات گودبرداری توسط ناظر، شرکت خدمات فنی آزمایشگاهی ژئوتکنیک، شهرداری یا سازمان آتش نشانی می باشد.
- سازنده موظف به انجام هرگونه همکاری و هماهنگی لازم جهت بازدید بازرسین نهادهای نظارتی شامل وزارت راه وشهرسازی، وزارت تعاون،کار و رفاه اجتماعی، شهرداری و سازمان نظام مهندسی ساختمان استان می باشد.
- در گودهای با خطر بسیار زیاد و یا درصورت وجود ساختمان بسیار حساس در مجاورت گود استفاده از پیمانکار تخصصی گود برداری ذیصلاح ضروری است.
تبصره3- درصورت معرفی شرکت های پیمانکار تخصصی تشخیص صلاحیت شده در زمینه اجرای گود از طرف وزارت راه و شهرسازی از این شرکت ها استفاده خواهد شد. درغیر اینصورت می توان از پیمانکار تشخیص صلاحیت شده از معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریس جمهور در رشته ساختمان با رتبه مناسب استفاده کرد.
تبصره4- حساسیت ساختمان مجاور گود براساس ضوابط مبحث هفتم مقررات ملی ساختمان تعیین می گردد.
4-ناظر
اهم مسولیت هایناظر در پروژه های گودبرداری ساختمانی شامل موارد زیر است:
- تکمیل فرم درخواست صدور مجوز شروع عملیات ساختمانی.
- حضود در جلسه مشترک در محل احداث ساختمان برای گودهای با خطر زیاد یا بسیار زیاد.
- نظارت بر عملیات اجرای گودبرداری شامل تدابیر مقاوم سازی و رفع خطر ناشی از گودبرداری بر ساختمان ها و تاسیسات مجاور و ارائه گزارش های وضعیت گودبرداری به شهرداری به ازای هر مرحله گودبرداری یا حداکثر هر 3 متر عمق گودبرداری.
- تهیه گزارش ارزیابی خطر گود در حین اجرا و ارائه آن همراه با گزارش وضعیت گودبرداری به شهرداری.
- در محل هائی که سازنده دارای صلاحیت موجود نباشد (صرفاً درخصوص گودهای با خطر معمولی)
- کنترل و بررسی گزارش طراحی؛ نقشه های اجرایی ایمنی گودبرداری و دستورالعمل های اجرایی تهیه شده توسط طراح از نظر مطابقت با یکدیگر و با وضعیت محلی و اصول فنی.
- کنترل گزارش بررسی وضعیت ساختمان های مجاور (تهیه شده توسط طراح).
5- شرکت خدمات فنی آزمایشگاهی ژئوتکنیک
درمواردی که از خدکات شرکت خدمات فنی آژمایشگاهی ژئوتکنیک صاحب صلاحیت در گودبرداری استفاده می شود، اهم مسئولیت های این شرکت شامل موارد زیر است:
- انجام بررسی های ژئوتکنیکی و ارزیابی مجدد خطر گود (قبل از صدور پروانه).
- تهیه گزارش طراحی و نقشه های اجرایی ایمنی گودبرداری و ارائه دستورالعمل های اجرایی.
تبصره5- درمواری که سازه نگهبان و سازه اصلی با یکدیگر تداخل داشته و یا ادغام می گردند، طراح و شرکت خدمات فنی آزمایشگاهی ژئوتکنیک موظف به ایجاد هماهنگی های مورد نیاز در تهیه گزارشات و نقشه های مذکور می باشند.
- تهیه گزارش بررسی وضعیت ایمنی تاسیسات و مابر مجاور و پیش بینی تمهیدات لازم برای تامین ایمنی با هماهنگی طراح.
- انجام ارزیابی خطر گود در حین اجرا درصورت اعلام نیاز ناظر.
6- مرجع کنترل مضاعف طراحی ها
مرجع کنترل مضاعف طراحی ها، سازماننظام مهندسی ساختمان استان است. اهم مسئولیت های سازمان نظام مهندسی ساختمان استان در پروژه های گودبرداری ساختمانی شامل موارد زیر است:
- کنترل گزارش طراحی، نقشه ها و دستورالعمل های اجرایی گودبرداری.
- کنترل گزارش بررسی وضعیت ساختمان های مجاور، طرح و نقشه های اجرایی محافظت و مقاوم سازی (ناشی از گودبرداری) ساختمان های مجاور.
- نظارت کلی برحسن اجرای مراحل مختلف کار ومسئولیت های افراد دست اندرکار از قبیل طراح، سازنده، ناظر و شرکت های خدمات آزمایشگاهی ژئوتکنیک.
تبصره6- مسئولیت های ذکر شده برای مرجع کنترل کننده رافع یا محدود کندده مسئولیت های حرفه ای صاحب کار و عوامل فنی استخدام شده توسط وی در انجام صحیح امور نمی باشند. به عنوان نمونه چنانچه در گزارش ها یا طراحی های تسلیم شده جهت صدور پروانه اشکالی وجود داشته باشد، حتی اگر این مدارک توسط عوامل مربوطه کنترل و تایید شده باشند،مسئولیت های حرفه ای صاحب کار و عوامل فنی وی به صورت کامل به قوت خود باقی بوده و این افراد باید در قبال مراجع مربوطه و افراد ذینفع و یا زیان دیده پاسخگو باشند.
7- شهرداری
اهم مسئولیت های شهرداری ها در پروژه های گودبرداری ساختمانی شامل موارد زیر است:
- شهرداری ها مکلفند مشخصاتی از املاک مجاور را که در سامانه آرشیو الکترونیک اسناد موجود است، در اختیار صاحب کار قرار دهد.
- الزام صاحب کار و سازنده برای خرید بیمه مسئولیت و کیفیت در کلیه گودبرداری ها.
- انجام تمهیدات لازم در گودبرداری های رها شده به هر طریق لازم جهت رفع خطر و اخذ هزینه های مربوطه از صاحب کار.
- کنترل گزش های گودبرداری تهیه شده توسط ناظر.
- در گود های با خطر زیاد یا بسیار زیاد حضور نماینده فنی شهرداری در جلسه مشترک و تحویل و تایید فرم درخواست صدور مجوز شروع عملیات ساختمانی.
- انجام بازرسی از گودبرداری های در حال انجام، کنترل نحوه انجام عملیات اجرایی گودبرداری و رعایت برنامه زمان بندی اعلام شده.
- باتوجه به مفاد تبصره 7 ماده 100 قانون شهرداری ها، ماموران شهرداری مکلفند بر عملیات گودبرداری ساختمان ها نظارت نمایند و هرگاه از موارد تخلف به موقع جلوگیری نکنند، طبق مقررات قانونی به تخلف آن ها رسیدگی شده و درصورتی که عمل ارتکابی آن ها واجد جنبه جزایی هم باشد از این جهت نیز قابل تعقیب خواهند بود.
- مطابق تبصره ماده 10 آیین نامه اجرایی ماده 33 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان شهرداری ها موظفند نام و مشخصات سازنده ذیصلاح معرفی شده توسط مالک و قرارداد منعقد شده با وی را، مگر درخصوص مالکان دارای پروانه اشتغال به کار اجرا، در پروانه ساختمان قید نمایند؛ درغیر اینصورت کلیه مسئولیت های ذکر شده برای سازنده در این دستورالعمل برعهده شهرداری خواهد بود.
تبصره7- در نقاط خارج از محدوه شهرها که مرجعی به غیر از شهرداری عهده دار صدور پروانه ساختمان است، مرجع صدور پروانه جایگزین شهرداری در این دستورالعمل بوده و کلیه وظایف و مسئولیت های ذکر شده برای شهرداری در دستورالعمل، برعهده مرجع صدور پروانه، ماننده بخشداری ها، دهیاری ها، فرمانداری ها، شرکت های عمران شهر های جدید، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و… خواهد بود.
8– مسئول ایمنی کارگاه گودبرداری
در گودهای با خطر زیاد یا نسبتا زیاد، از زمان شروع گودبرداری تا ایمن سازی دائم گود، حضور مستمر یک نفر آشنا به مسائل ایمنی گود و حداقل دارای پروانه اشتغال کاردانی (در رشته های عمران یا معماری) تحت عنوان مسئول ایمنی کارگاه گودبرداری، جهت مراقبت از رعایت ایمنی برای کارگاه و کارگران ضروری است. برسی و تایید قابلیت های فنی، تعیین وظایف و کنترل نحوه انجام وظایف این فرد توسط ناظر و استخدام وی توسط سازنده انجام می شود. شرح وظایف و مسئولیت های ایمنی کارگاه گودبرداری مطابق با ضوابط مندرج در مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان (ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا) می باشد.
تبصره8- حضور مسئول ایمنی در کارگاه صرفاً به منظور نظارت بر رعایت موارد ایمنی مندرج در مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان درکارگاه بوده و به هیچ وجه رافع مسئولیت سازنده، صاحب کار، ناظر، طراح، شرکت خدمات فنی آزمایشگاهی ژئوتکنیک و شهرداری در ایمن سازی گود و همجواری ها نمی باشد.
بیشتر بدانیم:
- فرم ها و چک لیست های ضروری برای مهندسین ناظر، طراح و مجری
- محاسبات سرانگشتی ویژه مهندسین عمران
- مشاوره مهندس ناظر
- 6 نکته کلیدی گودبرداری و محاسبه سریع عمق گودبرداری 1399
- نمونه گزارش مرحله ای گودبرداری 1399 (آموزش گزارش نویسی به سبک همیارناظری ها)
- دستورکار موردی عملیات گودبرداری ساختمان ویژه مهندسین ناظر
- در چه مواردي بازرسی گودبرداری ضروري است
