آیین نامه ایمنی کار با ماشین آلات عمرانی 1399(قسمت دوم)

آیین نامه مصوب ایمنی کار با ماشین آلات عمرانی برگرفته از آیین نامه ایمنی کار با ماشین آلات

(قسمت دوم)

ماده61– ماشین آلات عمرانی نباید در محل هایی که در خطر انفجار یا فرو روی، ریزش و رانش وجود دارد نگهداری یا به کار گرفته شوند.

ماده62- هنگام سوخت گیری از ماشین آلات عمرانی عامل انجام کار موظف است:

• متور را خاموش نماید.
• از سوخت گیری درمحل های بدون تهویه مناسب خودداری نماید.
• از وسایل تولید جرقه و مصرف دخانیات در زمان سوخت گیری خودداری نماید.
• تلفن همراه خود را خاموش نماید.

ماده63-  قبل از روشنکردن ماشین در مکان های سرپوشیده باید اطمینان حاصل شود که سیستم تهویه کارایی لازم را دارد.

ماده64- برای خروج دود از این مکان ها، لوله اگزوز را باید به بیرون از محوطه ارتباط داد:

• در زمان سوختگیری.
• در محل هایی که عملیات انفجاری انجام می شود.
• در محل هایی که خاموش بودن تلفن همراه طبق تابلوها و دستورالعمل ها و دیگر قوانین الزامی شده باشد.

ماده65- ماشین ها نباید در کنار گودبرداری و کانال ها توقف یا حرکت کنند مگر اینکه مهارهای گودبرداری یا کانالنصب شده و سربار ماشین آلات در طراحی آنها لحاظ شده باشد.

ماده66- ایجاد موانع مستحکم در اطراف پرتگاه ها برای جلوگیری از ورود چرخ های ماشین آلات به منطقه خطر الزامی است.

ماده67- گذاشتن بار یا اشیاء در جلو یا عقب ماشین اعم از داخل یا خارج کابین به گونه ای که مانع دید راننده گردد ممنوع است.

ماده68- هنگام حرکت با ماشین آلات عمرانی انجام اعمال زیر ممنوع است:

• مسابقه دادن با ماشین آلات.
• انجام کارهای نمایشی با ماشین آلات.
• هرنوع عمل دور از احتیاط توقف و دور زدن سری و ناگهانی.

ماده69- محل های بارگیری یا باربری رتفع باید به تابلوی اعلام اخطاری و هشدار دهندهمناسب در نزدیک به محل اجرای عملیات مجهز شود.

ماده70- درصورت توقف ماشین آلات در غیر از پارکینگ ها ماشین باید با استفاده از علائم هشدار دهنده و آگاه کننده مانندشبرنگ، چراغ، شعله های آتش و یا هر وسیله هشدار دهنده دیگری که برای محیط موردنظر مناسب و ایمن باشد مشخص شود.

ماده71- توقف در داخل قوس های فاقد دید کافی ممنوع است و درصورت اجبار باید علائم هشدار دهنده ای مبنی بر احتیاط وسایل عبوری است در فاصله مناسب قبل از وسیله ی توقف شده قرار داد.

ماده72- تابلو و صفحاتی که دارای اطلاعات نحوه راه اندازی و کار باماشین باشد باید در داخل کابین نصب و موجود بوده و نباید حذف تغییر داه شده و یا مخدوش شود.

ماده73- عبور از روی کابل های برق که در سطح زمین قرار دارد مجاز نیست مگر آنکه در برابر له شدن یا پاری محافظت شده باشند.

ماده74- خاکریز اطمینان (BRM)بلوک های ضربه گیر، قلاب های ایمنی یا وسایل سد کننده مشابه دیگر را باید در مکانهای خطرناک که خطر سقوط و واژگونی ماشین آلات وجود دارد ایجاد یا نصب کرد.

ماده75- در کلیه محل های کاری به خصوص در مکان های انتقال مواد و جاده هایترابری که امکان کاهش دید در اثر گرد و خاک وجود دارد باید گرد و خاک را با روشی مناسب کنترل کرد.

ماده76- به کارگیری ماشین آلات عمرانی درمناطق دارای تاسیسات الکتریکی و خطوط لوله و نفت و گاز و نظایر آن فقط با کسب مجوز از مرکز ذیصلاح و با رعایت اصول ایمنی مجاز است.

ماه77- استقرار جک ماشین آلات بر روی تاسیسات از قبیل لوله های نفت، گاز و خطوط برق ممنوع است.

ماده78- تمامی کارگران موظف می باشد هنگام عملیات اجرایی درطول شبانه روز در محوطه کارگاه و سطح جاده از پوشش ولباس مناسب که مطابق با استاندارد 1994-471-(en) BS بوده و برای رانندگان قابل رویت است استفاده نمایند.

ماده79- مشخصات فنی لباس کارگران ر محوطه کارگاه باید مطابق با موارد زیر باشد:

• رنگ لباس زرد یا نارنجی فلورسنت باشد.
• عرض نوارهای منعکس کننده در لباس باید حداقل 5 سانی متر باشد.
• نوارها باید حتی الامکان از شبرنگ زرد یا نقره ای انخاب گردند.
• عرض نوارهای شبرنگ روی پوشش کاورها نباید کمتر از 3 سانتی متر باشد.

ماده80- کارفرما مکلف است در کارگاه هایی که از وسایل نقلیه اشین آلات عمرانی، ماشی حمل مواد یا مصالح و تجهیزات حمل استفاده میکند نسبت به ایجاد راه دسترسی ایمن و مناسب و کنترل و نظارت بر ترافیک به صورت ایمن برای تامین ایمنی بهره برداران اقدام نماید.

ماده81- مشخصات فنی علائم و نشانه ها و حفاظ های ایمنی باید مطابق موارد زیر باشد:

• از جنس مقاوم و مناسب تهیه شده باشد.
• ابعاد و اندازه آن باید به اندازه کافی و مطابق دید در روز و روشنایی و انعکاس مناسبی برخوردار باشد.
• ابعاد و اندازه علائم و نشانه ها باید مطابق با استانداردهای معتبر بین المللی و ملی باشد.
• حفاظ های ترافیکی باید از نوار شبرنگ و استاندارد و مناسب برخوردار باشد.
• حداقل و حداکثر ارتفاع حفاظ های ترافیکی برای عابرین پیاده باید115 و 150 سانتی متر در نظر گرفته شود.
• حداقل پهنای نوار شبرنگ روی حفاظ ها باید 15 سانتی متر درنظر گرفته شود.
• حداقل ارتفاع نصب اولین نوار شبرنگ از سطح زمین روی حفاظ ترافیکی برای عابرین 30 سانتی متر در نظر گرفته شود.

ماده82- کارکنان شاغل در کارگاه موظف می باشند تمامی حوادث و شبه حوادث به وقوع پیوسته را در اسرع وقت به سرپرست کارگاه یا مسئول ایمنی گزارش داده و مسئولین مربوط باید نسبت به ثبت دقیق شرح حادثه د دفترخانه اقدام و کارفرما مکلف است گزارش مربوط را به ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی و حسب مورد تامین تامین اجتماعی محل ارسال نمایند.

مقررات اختصاصی آیین نامه ایمنی کار:

ماده83- راننده یا عامل انجام کار با ماشین حمل بار و جابه جایی مصالح (دامپر) و تریلر از حرکت موظف به رعایت موارد زیر می باشد:

• بکارگیری بیش از ارتفاع دیواره های محفظه دپوی بار ممنوع است.
• بارهایی که احتمال ریزش،لرزش و یا سرخوردن آن وجود دارد، باید به طور اطمینان بخشی مهار و سپس حمل گردند.
• چیدمان بارهای لوله ای شکل روبه روی تریلر، باید به گونه ای باشد که از لرزش نابه هنگام آنها جلوگیری به عمل آید
• طریقه بارگیری بارها درمحفظه مربوط باید به نحوی باشد که باعث نامتعادل ساختن وسیله نقلیه در هنگام تردد نگردد.
• حمل و جابه جایی بارهایی که دارای طول زیاد و یا نوسان می باشند باید با رعایت کلیه مسائل ایمنی و قوانین مربوط صورت پذیرد.

ماده84- هنگام بارگیری توده های خاک، نخاله های ساختمانی، آجر، ماسه، شن  مانند آن توسط ماشین آلات عمرانی مربوط حداقل فاصله کامیونت، دامپر، کمپرسی از بیل مکانیکی و لودر باید 60 سانتی متر باشد.

ماه85- بار باید از ارتفاع مناسب با داخل کامیون تخلیه شود.رها کردن بار از ارتفاع زیاد به داخل محفظه کامیون ممنوع است.

ماده86- قبل از شروع بارگیری باید اطمینان حاصل شود که پایداری بیل مکانیکی در زمان بارگیری و مانور حفظ می شود.

ماده87- برای حفظ تعادل بیشتر دستگاه، در زمان حرکت لودر با جام بار شده، می بایست جام نزدیک زمین نگه داشته شود.

ماده88- کان بارگیری باید حتی المقدور در سطوح نسبتاً افقی انتخاب و از بارگیری در سطوح شیب دار با بار کننده های متداول خودداری شود.

ماده89- درصورتی که خاک، نخاله ها یا سایر مصالح ناشی از عملیات حفاری و نظایر آن که در بارگیری مستعد ریزش و آوار می باشند،باید ماشین بار کننده و یا حمل بار در وضعیت مناسب و ایمن نسبت به محل ریزش قرار گیرد.

ماده90- بارگیری ر جبه کار مستقل ریزش تنها پس از ایمن سازی و حصول اطمینان از عدم ریزش جبهه کار مجاز است.

ماده91- در جبهه کارهای مستعد ریزش باید یک نفر ناظر برعملیات کار در نظر گرفته شود تا درصورت لزوم، کاربران را از وضعبه وجود آمده با به کارگیری علائم مشخصی مطلع سازد.

ماده92- حرکت ماشین آلات عمرانی حمل مواد و مصالح در حالی که محفظه آن در وضعیت تخلیه قراردارد ممنوع است.

ماده93- ماشین آلات عمرانی حمل مواد و مصالح باید در فاصله ای مطمئن و ایمن از محل تخلیه بایستند ومنتظر اجازه برای تخلیه بار باشند.

ماده94- ماشین آلات عمرانی حمل مواد و مصالح بایددر سطوح صاف و مسطح برای تخلیه قرارگیرند، تخلیه در شرایطی که این ماشین آلات زاویه دار باشند، ممنوع است.

ماده95- پس از تخلیه ی بار از جام دستگاه و قبل از حرکت آن، راننده باید اطمینان حاصل نماید که محفظه از بار خالی است.

ماده96- هنگام تخلیه و قبل از فعال کردن جک تخلیه، ماشین حمل مواد باید در محل خود کاملاً متوقف شده باشد.

ماده97- مکان های تخلیه را باید قبل از آغاز به کار از نظر پایداری، بازرسی چشمی نموده تا درصورت مشاهده ی شکاف و یا ترک هایی به موازات لبه خاکریز (ترک های کششی) از ورود ماشین آلات به آن مکان جلوگیری شود.

ماده98- در مواردی که شواهد نشان می دهد مکان تخلیه، تحمل وزن ماشین آلات باربری را ندارد، باید بار را در فاصله امنی از محدوده ی ناپایدار تخلیه کرد.

ماده99- به هنگام تخلیه بار باید فاصله مناسب از لبه خاکریزهای سست رعایت شود.

ماده100- زمانی که اهرم در تخلیه بار محفظه کامیون حمل بار (دامپر) به صورت دستی فعال می شود، ابزار کنترلی برای اهرم در تخلیه باید طوری طراحی شود که فعال نمودن عمل باز و بسته کردن آن به صورت ایمن در محلی خارج از تخلیه مواد مانند داخل کابین و یا پشت آن در ابتدای محفظه صورت پذیرد.

ماده101- درصورت استفاده از فرد علامت دهنده (راهبر) برای تخلیه بار در محل، عامل انجام کار موظف است از فرد علامت دهنده استفاده نماید و فرد مذکور باید در فاصله ایمن از کامیونی که در حالعقب رفتن به محل تخلیه است، مستقر شده و درصورت لزوم از چراغ های علامت دهنده مناسب استفاده کند و هنگام عدم دریافت علائم راهبر نسبت به توقف ماشین اقدام نماید.

ماده102- راه های ارتباطی، رمپ ها و تجهیزات تخلیه باید به گونه ای طراحی و ساخته شوند که قادر به تحمل نیروهایی که درمعرض آن قرار دارند، باشند.

ماده103- مشخصات راه های ارتباطی و ابعاد تجهیزات تخلیه مانند عرض، فواصل وسیله باربری تا دیواره ها و ارتفاع کف تا سقف، باید به گونه ای باشد که تجهیزات متحرکی را که برای عملیات تخلیه به این مکان وارد می شوند، به نحو ایمن در جای خود دهد.

ماده104- عامل انجام کار با ماشین آلات حفاری عمرانی نباید در هنگام کار نسبت به حفاری در زیر محل استقرار بیل مکانیکی خود اقدام نماید.

ماده105- دهانه های ورودی یا خروجی ماشین آلاتی ماننده پمپ بتن، قیف های تراک میکسر، سیلوهای انبار سیمان و نظایر آن که احتمال سقوط یا ورود افراد یا اعضای بدن کارگران به آنها جود دارد باید به نحوی حفاظ گذاری گردد که امکان وقوع حادثه میسر نباشد.

ماده106- هنگام کار با ماشین اسکریپر،رعایت موارد زیر الزامی است:

• اسکریپر باید توسط یک رشته کابل اطمینان به کشنده متصل شود.
• هنگام تعویض تیغه های اسکریپر،جام تیغه ها باید به عنوان تکیه گاه قرار گیرد.

ماده107- ماشین آلات قیر پاش باید دارای مشخصات فنی زیر باشند:

• سطوح چوبی ماشین آلات قیرپاش باید توسط ورقه های فلزی پوشیده شده باشند.
• مخزن ماشین آلات قیرپاش باید دارای حفاظ های مناسب و ایمن باشد.
• محل پاشنده قیر در ماشین آلات آسفالت کاری باید توسط حفاظ مقاوم در برابر آتش محافظت شود.

ماده108- به منظور پیشگیری از آتش سوزی ناشی از کف ایجاد شده در قیر موجود در قیر پاش باید نسبت به رعایت موارد زیر اقدام گردد:

• دیگ مجهز به ابزاری برای ممانعت از رسیدن کف به مشعل باشد.
• از موارد غیر کف زا استفاده شود.

ماده109- استفاده از شعله برای مشاهده و مشخص کردن سطوح قیر و آسفالت در داخل مخزن ممنوع بوده و عامل انجام کار موظف است از وسایل مناسب برای این کار استفاده نماید.

ماده110- اسپری های پاششی در ماشین های قیر پاش باید با یک ورق مقاوم در برابر آتش که دارای دریچه ای برای مشاهده می باشد مجهز گردند.

ماده111- کارگران نباید پیش از تخلیه کامل فشار درون مخزن تانکر قیرپاش نسبت به باز نمودن دریچه های بازدید اقدام نمایند.

ماده112- ماشین آلات عمرانی حمل مواد قیری، آسفالت و سوختی باید مجهز به یک خاموش کننده محتوی فوم باشند.

ماده113- کارفرما مکلف است هانگام آسفالت کاری بر روی مسیرهای عمومی نسبت به اجرای سیستم کنترل ترافیکی مناسب اقدام نماید.

ماده114- کارفرما مکلف است ظروف محتوی مواد قیر و نفتی را بعد از سرد شدن روی بالابر بارگذاری نموده و حمل نماید.

ماده115- استفاده از شعله گرم برای حرارت دادن رقیق کننده در عملیات آسفالت کاری و قیرپاشی ممنوع است.

ماده116- باز و بسته نمودن در مخزن ماشین آلات عمرانی حمل قیر و آسفالت، بونکر سیمان و حمل مواد سوختی و نظایر آن هنگامی که تحت غشار باشند ممنوع است.

ماده117- استفاده از ماشن آلات عمرانی حمل مواد قابل اشتعال و انفجار، در مواقعی که عامل انجام کار در محدوده خطر قرار می دهد فقط با استفاده از کنداکتورهای موثر الکتریکی و عایق های الکتریکی مناسب مجاز می باشد.

ماده118- عامل انجام کار با ماشین آلات عمرانی دارای تیغه نباید بجز در شرایط اضطراری از تیغه دستگاه برای توقف ماشین استفاده نماید.

ماده119- انواع لایروب ها و ماشین آلات حفاری ثابت نباید روی دیوارهای با ارتفاع بیش از یک متر حفاری استفاده شوند مگر اینکه ماشین آلات مذکور حداقل به یک نقطه محکم و ایمن مهار شده باشد.

ماده120- کارفرما مکلف است قبل از غلتک زنی سطح جاده، و بررسی ها و اقدامات کنترلی مناسب و لازم را برای تامین ایمنی نظیز ظرفیت مجاز، ایمنی عمومی، ایمنی لبه ترانشه ها و شیب ها به عمل آورد.

ماده121- هنگامیکه غلک کارنکند:

• باید ترمز گرفته شود.
• چنانچه غلتک در شیب قرار گرفته است باید در دنده مخالف نیوی ثقل زمین قراریرد.
• سوئیچ یا کلید در وضعیت خاموش باشد.
• چراغ ها باید توسط وانع محکم و مقاوم مسدود شوند.

ماده122- حرکت غلتک دستی یا غلتک های عامل انجام کار در حالت پیاده در کنار غلتک قرار می گیرد باید از نوعی باشد که حرکت غلتک را در هر جهت کنترل نماید.

ماده123- برای خاموش کردن عملکرد ارتعاشی استوانه و غلتک های کششی، عامل انجام کار باید به راحتی قادر به انجام قطع عملکرد از طریق ایستگاه کنترلی نصب شده در ماشین باشد.

ماده124- حدود تماس شغلی درخصوص ارتعاشات باید در زمان استفاده از اشین آلاتی نظیر غلتک های ارتعاشی (ویبره)، بولدزر و چکش های حفاری براساس مقررات جاری اعمال گردد.

تبصره1: درصورت افزودن بودن میزان ارتعاش ماشین آلات از حدود تماس شغلی، باید ماشین آلات به میراکننده ها و عایق های ارتعاشیمجهز شوند.

تبصره2: برای پیشگیری از بروز عارضه بماری های شغلی ناشی از ارتعاشات دستگاه ها و ماشین آلات عمرانی، معاینات پزشکی سالیانه و دوره ای باید در مورد کارکنان در معرض ارتعاشات انجام گیرد.

ماده125- ماشین آلات حفاری نظیر دریل واگن های با سیستم هوا فشرده، باید به سیستم کنترل گرد و غبار مجهز شده باشند.

ماده126- استفاده از ماشین آلات کنترل از راه دور در محدوده تاسیسات برقی و مخابراتی ممنوع است.

ماده127- راه اندازی و بهره برداری از ابزارآلات پنوماتیکی قابل حمل باید:

• ریسک ناشی از صدمات شروع به کار ماشین را به حداقل برساند.
• در مواقعی که فشار بهره برداری متغییر می باشد شیر هوا به صورت اتوماتیک تنظیم گردد.

ماده128- شیلنگ و اتصال شیلنگ هوای فشرده ابزار پنوماتیکی قابل حمل باید:

• برای فشار کاری مجاز طراحی شده باشد.
• به صورت محکم و ایمن به خروجی لوله بسته شده باشد.

ماده129- ابزارهای پنوماتیکی (چکش و دریل های بادی) باید به گیره ایمن و ابزار آزاد سازی برای جلوگیری از قلاب شدن ابزارها مجهز شده باشند.

ماه130- برای عملیات کندن، هل دادن، دپو کردن و تسطیح خاک در زمین های ناپایدار باید از ماشین های دارای چرخ های زنجیری استفاده شود.

ماده131- جک های هیدرولیکی ماشین آلات عمرانی که برای ایجاد تعادل ماشین مورد استفاده قرار می گیرند باید به سامانه ی شیر قفل دار تجهیز گردیده تا درصورت بروز اختلال در عملکرد آن، مانع از برهم خوردن تعدل ماشین گردد.

ماده132- ماشین آلات عمرانی که عامل انجام کار به صورت پیاده با آن اقدام به انجام کار می کند،باید به سامانه ای مجهز باشند که درصورت رها کردن فرمان یا اهرم هدایت، متوقف گردند.

ماده133- کارفرما مکلف است در هنگام کار با ماشین آلات تکمیل و نهایی کننده در مسیرهای قابل تردد، برای کنترل ترافیک از یک تیم مجهز به پوشش هایی با قابلیت انعکاس نور، استفاده نماید.

ماده134- وسائلی که برای محکم نگه داشتن وینچ به بدنه ماشین به کار می روند باید طوری طراحی شده باشند که قادر به تحمل نیرویی معادل دو برابر حداکثر کشش را داشته و همچنین نیروی وارده ناشی از سیم بکسل را بدون ایجاد تغییر شکل دائمی تحمل نماید.

ماه135- ماشین آلات عمرانی مجهز به وینچ عقب سوار باید به صفحات محافظ در ابعاد و اندازه کافی با حداقل ضخامت 6 میلیمتر و ابعاد 45 در 45 میلی متر بین کابل و وینچ مجهز باشند.

ماده136- به استناد مواد91 و 95 قانون کار جمهوری اسلامی ایران مسئولیت رعایت مقررات این آیین نامه برعهده کارفرمای کارگاه بوده و درصورت وقوع هرگونه حادثه به دلیل عدم توجه کارفرما به الزامات قانونی، مکلف به جبران خسارات وارده می باشد.

بیشتر بدانیم:

1. فرم ها و چک لیست های ضروری برای مهندسین ناظر، طراح و مجری
2. محاسبات سرانگشتی ویژه مهندسین عمران
3. مشاوره مهندس ناظر
4. آیین نامه ایمنی کار با ماشین آلات عمرانی 1399
5. نکات اجرایی جوشکاری و انواع جوشکاری ویژه مهندسین ناظر و مجری 1399
6. 9 گام کنترل و بررسی میلگرد توسط مهندسین ناظر و مجری1399
7. حدود صلاحیت و ظرفیت اشتغال مجریان و رئیس کارگاه ساختمان