ابزار و وسائل مورد استفاده درعملیات سفت کاری
ابزار و وسائل مورد استفاده در عملیات سفت کاری
-کمچه :
کمچه وسیله ای است جهت پهن و یکنواخت کردن ملات که به اشکال مختلف ساخته می شود. کمچه نوک تیز در سیمان کاری مورد استفاده قرار می گیرد.
-تیشه :
تیشه وسیله ای است جهت شکستن آجر و تهیه اشکال مختلف آجر. این وسیله از دو قسمت تشکیل شده است :
–دسته : که از جنس فلزی بوده و متشکل از دو قسمت شامل قسمت تخت که برای کوبیدن مانند چکش استفاده می شود و قسمت دیگر که تیغه تیشه نام دارد و برای شکستن آجر کاربرد دارد، می باشد. البته علاوه بر تیشه وسائل دیگری نیز مانند دستگاه برش ثابت و سیار (فرز) نیز می توان استفاده کرد.
اصول شکست آجر به این شکل است که با دست چپ از قسمت تحتانی آجر را گرفته و در صورتی که بخواهیم آجر به صورت عمودی شکسته شود، تیشه را که در دست راست گرفته ایم، به صورت قائم گرفته و به آجر ضربه می زنیم و در صورتی که بخواهیم آجر مورب شکسته شود، شیب تیشه را به هر سمت که می خواهیم آجر شکسته شود، متمایل می کنیم.
-فرقون :
وسیله ای است جهت حمل مصالح در فواصل کوتاه داخل کارگاه می باشد و می تواند مصالحی حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلوگرم راحمل کند.
-زنبه :
وسیله ای است جهت حمل مصالح به طبقات که ابعاد آن به طول و عرض ۷۰*۷۰ سانتیمتر و عمق ۱۰ سانتیمتر می باشد. زنبه از جنس فلز یا چوب می باشد. لازم به ذکر است این وسیله دیگر استفاده نمی شود و جای خود را به دستگاه های بالابر داده است.
-بالابرها :
بالابرها دستگاه هایی می باشند جهت حمل مصالح به ارتفاعات که انواع مختلفی دارند که بسته به نوع کار دسته بندی می شوند. در عملیات سفت کاری ساختمان های کوچک می توان از بالابر شکل زیر استفاده کرد.
و در کارهای بزرگ می توان از بالابرهای ثابت که به جرثقیل برجی (تاور کرین) معرف هستند، استفاده کرد. این بالابرها قابلیت حمل مصالح به صورت افی و قائم در جهات مختلف را دارند. البته بالابرهای کامیونی نیز وجود دارند که از آن ها نیز می توان در عملیات ساختمانی استفاده نمود.
-پیمانه مصالح :
از این وسیله برای پیمانه کردن مصالح به صورت حجمی جهت ساخت انواع ملات ها و بتن ها مورد استفاده قرار می گیرد. پیمانه مصالح مکعبی است که ته آن کاملا باز بوده و در چهار طرف مکعب دستگیره وجود دارد و روش کار به این صورت می باشد که مصالح مورد نیاز را داخل مخزن پیمانه می ریزند و بعد از صاف کردن مصالح در در تراز مخزن پیمانه، آن را توسط دستگیره ها بالا کشیده که باعث می شود مصالح از ته باز مخزن بیرون بریزد و این کار به عدد پیمانه های مورد نیاز برای مصالح در نظر گرفته شده، تکرار می شود.
-تراز :
وسیله ای است جهت تراز کزدن سطوح مختلف (افقی و عمودی) و همچنین کنترل تراز بودن آن سطوح. تراز در دو نوع چوبی و فلزی موجود است و ابعاد آن به عرض ۳ سانتی متر، طول ۱۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر و ضخامت ۴ سانتی متر می باشد. روی تراز، سه مخزن استوانه ای قرار داردکه داخل آن الکل یا مواد دیگری که تبخیر نمی شود، پر می گردد. داخل این مخازن مقداری حباب هوا می گذارند و سپس طرفین حباب را خط می کشند. بعد از اتمام ساخت مخازن استوانه ای آن ها را روی تراز قرار می دهند. یکی از مخازن جهت تراز کردن و کنترل تراز سطوح افقی و دیگری جهت تراز کردن و کنترل تراز سطوح قائم و دیگری جهت مشخص کردن زاویه ۴۵ درجه می باشد.
لازم به ذکر است جهت کنترل صحت تراز می توان به این شکل عمل کرد که ابتدا تراز را روی سطح کاملا تراز و افقی قرار داده به طوری که حباب داخل مخزن استوانه ای مابین خطوط مخزن استوانه ای قرار بگیرد. سپس محل تراز را خط کشی کرده و بعد از چرخش ۱۸۰ درجه ای دوباره تراز را در داخل خطوط خط کشی شده قرار می دهیم. در صورتی که حباب هوا دوباره مابین خطوط مخزن استوانه ای قرار بگیرد، تراز درست عمل می کند و در غیر این صورت نمی توان از آن استفاده کرد.
لازم به ذکر است برای تراز کردن و یا کنترل تراز خطوط طولانی می توان از شمشه و تراز استفاده کرد به گونه ای تراز روی شمشه قرار گرفته و شمشه نیز روی سطح مورد نظر قرار می گیرد.
-گونیا :
وسیله ای است جهت ایجاد و یا کنترل دو امتداد عمود بر هم یا به اصطلاح گونیا (۹۰ درجه)
-متر :
وسیله ای است جهت اندازه گیری طول می باشد. مبنای واحد اندازه گیری طول در سیستم متریک (بین المللی) متر می باشد. در کشورمان ایران نیز از این سیستم استفاده می شود. بر این اساس نیز نام وسیله اندازه گیری طول را متر می نامیم. واحدهای کوچکتر از متر نیز وجود دارد گه عبارتند از سانتی متر و میلیمتر که هر یک متر برابر است با ۱۰۰۰ میلیمتر و ۱۰۰ سانتی متر.
-شاقول :
وسیله ای است برای تعیین امتداد قائم و کنترل قائم بودن قسمت های مختلف. از شاقول می توان در کلیه قسمت های یک ساختمان مانند دیوارچینی و برپایی ستون و … استفاده کرد. وزنه شاقول از جنس فلز بوده و به شکل مخروط یا استوانه ای که انتهای آن مخروط است، می باشد.
لازم به ذکر است که صفحه تخت بالای وزنه شاقول به شکل مربع یا دایره می باشد که باید حتما ابعاد آن (عرض یا قطر) برابر قطر وزنه شاقول باشد. ضخامت صفحه تخت بالای وزنه شاقول ۲ تا ۳ میلیمتر بوده و بعد آن ۳ تا ۴ سانتیمتر می باشد.
-شمشه :
شمشه در دو نوع چوبی و فلزی موجود می باشد. از این وسیله برای صاف کردن سطوح افقی و عمودی (شمشه کشی)، تراز کردن خطوط افقی، کترل قائم و افقی بودن دیوارچینی و محل اتصال ریسمان در دیوارچینی استفاده می شود.
شمشه در طول های ۷۰ تا ۳۰۰ سانتی متر موجود می باشد و ابعاد مقطع آن از ۳*۳ تا ۵*۵ سانتیمتر می باشد. شمشه آهنی از استحکام بیشتری نسبت به شمشه چوبی برخوردار است و نوع آلومینیومی شمشه فلزی بهترین نوع شمشه می باشد که در مقابل زنگ زدن نیز مقاوم می باشد.
شمشه را باید بعد از استفاده تمیز کرده و نوع چوبی آن را دور از رطوبت نگهداری نمود. لازم به ذکر است که برای کنترل شمشه (از نظر خمیدگی و اعوجاج) در صورتی که شمشه یک عدد باشد، با چشم کنترل کرد و در صورتی که بیش از یک شمشه وجود دارد، می توان دو شمشه را در کنار یکدیگر قرار داده و پس از چرخش ۱۸۰ درجه ای یکی از شمشه ها در صورتی که در دو مرحله هر دو از نظر مماس هم بودن و یا از لحاظ خمیدگی و اعوجاج مشکلی وجود ندارد.
-ماله بنایی :
ابزاری است جهت پخش کردن ملات و همچنین اندودکاری گچ و خاک و ماسه – سیمان و …
این ماله در دو نوع چوبی و فلزی موجود می باشد.
-شمشه ملات :
شمشه ملات مکعبی است از جنس چوب به سطح مقطع ۲۵*۲۵ و به طول ۷۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر که از کنج آن مکعبی به سطح مقطع ۱*۱ سانتیمتر و به طول شمشه ملات برداشته شده است. کاربرد این شمشه در دیوارچینی می باشد و روش کار با آن به این صورت می باشد که ابتدا لبه طولی توگود شمشه را روی لبه آجر کاری قرار داده به طوری که یک لبه شمشه روی سطح کار و لبه دیگر عمود بر آن روی سطح دیوارچینی باشد. سپس ملات را روی دیوار ریخته و سطح ملات را با سطح شمشه هم تراز می کنیم.
دو دلیل استفاده از شمشه عبارت است از :
- ایجاد کردن ملاتی یکنواخت به ضخامت ۱ سانتی متر
- ایجاد فضایی خالی به عمق ۱ سانتیمتر به عنوان بند آجر که هم به زیبایی دیوارچینی کمک خواهد کرد و هم محلی برای بندکشی ایجاد می کند.
-استانبولی :
استانبولی ظرفی است به شکل مخروط ناقص به ابعاد قطر قاعده ۲۵ و قطر دهانه ۵۰ و ارتفاع ۱۵ سانتی متر که جهت حمل ملات استفاده می شود. البته استانبولی با ابعاد بزرگتر و کوچکتر از ابعاد گفته شده نیز وجود دارد.
-داربست :
داربست وسیله ای است جهت دسترسی به ارتفاع مورد نظر به منظور انجام عملیات ساختمانی. بنابراین خرک هم یک داربست محسوب می شود.کلیه قسمت های داربست می تواند از جنس فولاد یا چوب باشد.
خرک
داربست فولادی
در رابطه با داربست ها نکات زیر مورد توجه قرار می گیرد:
۱٫قطعات چوبی به کار رفته در داربست باید بدون پوسیدگی و ترک خوردگی باشد و رنگ آمیزی گردد چون باعث عدم مشاهده عیوب قطعات چوبی می شود.
۲٫تخته های چوبی جایگاه داربست باید صاف و با حداقل ضخامت یکنواخت ۵ سانتیمتر و عرض ۲۵ سانتیمتر باشد.
۳٫عرض جایگاه حداقل ۵۰ سانتیمتر و فاصله تکیه گاه تخته ها حداکثر ۲۵۰ سانتیمتر باشد.
۴٫در هنگام باد شدید یا طوفان نباید روی داربست کار کرد.
۵٫داربست باید در فواصل مناسب عمودی و افقی به بدنه ساختمان متصل گردد.
۶٫پایه های داربست در محل استقرار به زمین روی صفحات مقاوم قرار بگیرند تا از فرو رفتن پایه داربست در زمین و بهم خوردن تعادل داربست جلوگیری به عمل آید.
- در فصل سرما هنگامی که روی جایگاه یخ و برف موجود است نباید روی آن کار کرد مگر اینکه برف و یخ به طور کامل برطرف گردد.
۸٫روی داربست نباید مصالح انبار نمود. مگر برای استفاده فوری و به صورت توزیع یکنواخت روی جایگاه.
۹٫در لبه آزاد جایگاه برای جوگیری از سقوط افراد و ابزار آلات باید از نرده حفاظتی و پاخور استفاده نمود.
-نردبان :
نردبان وسیله‌ای است جهت دسترسی به ارتفاعات که زاویه بیش از ۵۰درجه نسبت به افق دارد. نردبان از دو قسمت پایه‌ها و پله‌ها تشکیل شده است و در انواع مختلف ثابت و متحرک و فلزی و چوبی و یک طرفه و دو طرفه وجود دارد.
در استفاده از نردبان باید نکات زیر موردتوجه قرار گیرد.
۱- نردبان را نباید جلوی دربی که باز است یا قابل باز شدن قرار داد مگر آنکه درب به نحو اطمینان‌بخش بسته یا قفل شده باشد.
۲- از نردبان‌هایی که پله‌ها یا پایه‌های آن ترک‌خورده یا نقص دیگری داشته باشد نباید استفاده کرد.
۳- پله‌های نردبان فلزی باید آجدار باشد.
۴- پله‌ها و پایه‌های نردبان نباید به مواد روغنی و لغزنده آغشته باشد.
۵- هنگام استفاده از نردبان حمل بار با دست مجاز نیست.
۶- در مواردی که رفت‌وآمد زیاد است یا در ساختمان‌های بیش از دو طبقه برای بالا رفتن و پایین آمدن نردبان جداگانه استفاده کرد. همچنین در هیچ حالتی نباید از یک نردبان بیش از یک نفر به‌طور همزمان استفاده کرد.
۷- طول نردبان باید حداقل یک متر از کفی که برای رسیدن به آن مورداستفاده قرار می‌گیرد بلندتر بوده و این قسمت اضافه باید فاقد پله باشد.
۸- در نردبان‌های ثابت باید حداکثر در هر ۹متر یک پاگرد باشد و هر قطعه از نردبان که بین دو پاگرد قرار می‌گیرد نباید در امتداد قطع قبلی باشد.
۹- افزودن ارتفاع نردبان با قرار دادن اجسامی از قبیل جعبه- بشکه در زیر آن یا اتصال دو نردبان کوتاه به یکدیگر مجاز نیست.
۱۰- حداکثر طول مجاز نردبان یک طرفه ۱۰ متر می‌باشد.
۱۱- فاصله پله‌ها ۲۵ تا ۳۰ سانتی متر باشد.
۱۲- همچنین نردبان و پاگرد باید دارای نرده حفاظتی باشد.
منبع : برگرفته از جزوه سفتکاری آرمین عبدا.. زاده
