ملات تازه، جسمي است خميري كه از اختلاط جسـم چسـباننده، ماننـد خميـر سـيمان، و جسـم پركننده، مانند سنگدانة ريز، ساخته و در صورت نياز به مشخصات ويژة كاربري، از مواد افزودني در آن استفاده ميشود. از ملات براي چسباندن قطعات مصالح بنايي به يكديگر، تـأمين بسـتري بـراي توزيع بار، اندودكاري، نماسازي و بندكشي استفاده ميكنند. روان ملاتها نوعي ملات هسـتند كـه بدون حالت جداشدگي سنگدانه قابليت پركردن فضاها را با رواني بالا دارند.
انواع گیرش ملات
- دسته هوایی
اين نوع ملاتها يا به طور فيزيكي در هوا خشـك مـيشـوند و آب آزاد آنها تبخير ميشود (مانند ملات گل و كاهگل) يا به طور شيميايي در معرض هوا ميگيرند و خشك و سفت ميشوند، مانند ملات گچ و ملات آهك هوايي. اين ملاتها براي گـرفتن و سـخت شـدن و سخت ماندن به هوا نياز دارند. - دسته آبی
اين ملاتها در آب يا هوا به طور شيميايي مـيگيرنـد و سـفت و سـخت ميشوند؛ مانند ملاتهاي سيماني و گل آهك.
انواع ملاتها از نظر مواد چسباننده
-
ملات گل و کاهگل
ملات گل از مخلوط كردن خاك و آب به دست مـي آيـد. بـراي پيشگيري از ترك خوردن يا گسـترش تـركهـا، بـه آن كـاه مـي افزاينـد. ايـن مـلات بـراي انـدود ساختمان هاي گلي، زيرسازي اندود گچي و آب بندي بام ساختمانها به كار مي رود.
-
ملات آهك، خاك رس و سنگدانه (شفته آهك)
از مخلوط كردن آهك، خاك رس، ماسه و آب به دست ميآيد. از ملات گل آهك و شفته آهك براي جلـوگيري از نشـت كـردن آب و همچنين پايدار كردن زمين براي بارگذاري بيشتر استفاده مي شود.
-
ملات ساروج
از مخلوط كردن آهك شكفته، خاكستر چوب، ماسه بادي، خاك رس و گل جگن (لويي) توليد ميشود. در گذشته از ساروج به عنوان ملات پايدار در برابر آب و رطوبـت براي آببندي كردن آب انبارها و حوضها استفاده مي شده است.
-
ملاتها و خميرهاي گچي
از پاشيدن تدريجي گرد گچ ساختماني در آب و به هـم زدن آن خمير گچ ساخته ميشود. خمير گچ و ملاتهاي گچ و خاك، گچ و ماسه و گچ و پرليت در اين گروه قرار دارند. مادة چسبانندة اين خمير و ملاتها دوغاب گچ است. ملاتهاي گچي زودگيـر هستند و بايد به سرعت مصرف شوند. براي سفيدكاري داخل ساختمان، اتصالات قطعات گچي و در بعضي موارد براي اندودهاي زودگير مانند اندود آستر سقفهاي كاذب از ملات گچ استفاده ميشود.
-
ملات گچ و خاك
براي كندگير كردن ملات گچ به آن خاك رس اضافه مـيكننـد. نسبت خاك رس به گچ از 2 به 1 تا 1 به 1 متغير است. ملات گچ و خاك بيشـتر در طـاق ضـربي،تيغه چيني و آستر اندودكاريهاي داخل ساختمان كاربرد دارد.
-
ملات گچ و ماسه
محصول اختلاط گچ و ماسة ريزدانـه اسـت و از آن مـيتـوان بـه جاي ملات گچ و خاك، براي زيرسازي اندودها در نقاطي كه ماسه بادي يـا سـاحلي يـا رودخانـه اي ريزدانه فراوان است، استفاده كرد. ماسه مورد استفاده در ملات گچ و ماسه بايد مطابق با اسـتاندارد ملي ايران شماره 301 باشد.
- ملات گچ و آهك
افزودن دو قسمت آهك شكفته به يك قسمت وزنـي گـچ، آن را كندگير و براي قشر رويه مناسب ميسازد. در مناطق مرطـوب، از مـلات گـچ و آهـك بـراي انـدود كردن استفاده مي شود. - ملات گچ و پرليت
جاذب صوتي مناسب و عايق حرارتي خـوبي اسـت. ايـن انـدود خطر گسترش آتش را كاهش ميدهد و در هنگام آتشسوزي، به سبب عايق بودن، در كاهش نفـوذ حرارت به اسكلت فولادي و بتني ساختمان مؤثر است. - ملات ماسه و آهك
ملاتي هوايي است و براي گرفتن و سخت شدن بـه دي اكسـيد كربن موجود در هوا نياز دارد. اين ملات براي مصرف بين درز مناسب نيست، زيرا دي اكسيد كـربن هوا به داخل آن نفوذ نمي كند و فقط سطح رويي آن كربناته مي شود. -
ملاتهاي پوزولاني
-
ملات پوزولان- آهك
-
ملات ماسه و سيمان
-
ملات ماسه سيمان آهك (باتارد)
-
ملاتهاي قيري (ماسه آسفالت)
-
ملاتهاي بنايي
-
ملاتهاي آماده
-
ملات بنَايي سـبك
-
ملات هاي ضداسيد (مقاوم در برابر اسيد)
ملات ماسه سیمان
- ملات ماسه و سیمان یک ملات آبی است
- مناسب جهت چسباندن اجزا ساختمانی و درزگیری و پوشش سطوح بوده که یکی از رایج ترین و کار آمدترین ملات ها محسوب می شود.از این ملات در تمام قسمت‌های ساختمان می توان استفاده کرد مانند آجر کاری، سیمان کاری، کاشی کاری و غیره.
- این ملات متشکل است از ماسه و سیمان و آب البته در موارد درزگیری از ماسه بادی و سایر موارد از ماسه شسته استفاده می گردد.
- مقدار مصرف سیمان در ملات بین ۳۰۰ الی ۶۰۰ کیلوگرم در متر مکعب بوده و همچنین میزان خاک (ریزدانه) موجود در ماسه نیز باید از ۵٪ حجمی کمتر باشد. نظر به این که سطح مخصوص ماسه به علت ریزی دانه از سطح مخصوص شن و ماسه بیشتر است و از طرفی سیمان باید به صورت نازکی دور تمام دانه ها قرار گیرد و باعث چسبندگی آنها به یکدیگر شود.
- عمدتا نسبت اختلاط ماسه به سیمان در کارگاه ها ۵ به ۱ است و همواره باید حجمی درست شود که حداکثر ظرف ۲ ساعت مصرف شود. در ساخت ملات با دست باید توجه نمود که قبل از اختلاط ماسه و سیمان با آب ابتدا ۲ بار سیمان و ماسه را با بیل زیر و رو کرد و پس از اختلاط با آب در صورت مشاهده رنگ سبز یکنواخت در واقع به پراکندگی مناسبی در ملات رسیده اید.(همزدن و اختلاط مناسب ایجاد شده)
- لازم به ذکر است در ساخت دستی ملات از ایجاد آبخوره (آخوره) باید اجتناب کرد زیرا با تولید آخوره سیمان و دانه های سبک و ریز ماسه همراه آب به قسمت های زیرین ملات منتقل شده و از پراکندگی مناسب جلوگیری می کند.
- در ملات ماسه سیمان از ماسه شکسته یا ماسه رود خانه‌ای کاملاً شسته استفاده می‌شود. مقدار سیمان مصرفی در ملات بیشتر از سیمان مصرفی در بتن است.
نکات انتخاب ملات برای کار در هوای سرد
- در هوای سرد می‌توان از ملات‌های ماسه سیمان و باتارد استفاده کرد. ملات ماسه سیمان با نسبت ۱:۳ و باتارد با نسبت ۱:۱:۶ مناسب است.
- برای جلوگیری از یخ زدن بهتر است از کلرور کلسیم یا مواد حاوی آن استفاده نشود، زیرا وجود کلرور کلسیم باعث زنگزدگی قطعات فلزی کار گذارده شده وشوره زدگی آجرکاری می‌شود.
- یکی از بهترین راه‌های مواجهه با یخزدگی، افزودن مواد حبابساز هوا به ملات است که در این صورت می‌توان بدون واهمه از کاهش کارآیی از مقدار سیمان ملات کاسته شود. در این حالت نسبت سیمان به ماسه ۱:۵ تا ۱:۶ خواهد بود.
- وجود حباب‌های هوا در ملات، صدمات ناشی از افزایش حجم آب ملات در موقع یخ زدن را به حداقل ممکن کاهش می‌دهد.
- در هوای سرد گرفتن ملات کند می‌شود، در دمای ۰ تا ۵ درجه سلسیوس، مدت گرفتن ۲ برابر و از ۵ تا ۱۰ درجه ۱/۵ برابر می‌شود.
نکات انتخاب ملات برای کار در هوای گرم
- آب ملات به محض تماس با مصالح بنایی جذب و کشیده می‌شود.
- روند جذب آب بسته به نوع مصالح بنایی متغیر است.
- از دست رفتن مقدار زیادی آب به ویژه در طول تابستان گرم و خشک، ممکن است قابلیت کاربرد ملات را کاهش دهد.
- در طرح اختلاط ملات، باید کارآیی و آب نگهداری ملات متناسب با جذب آب مصالح بنایی و اوضاع جوی مورد توجه قرار گیرد. در بعضی موارد ممکن است استفاده از مواد افزودنی نگهدارنده آب و کندگیر کننده و ضد تبخیر توصیه شود که در این صورت مصرف این مواد باید با احتیاط صورت گیرد.
آخرین ویرایش: 1401/05/23
شماره ویرایش: دوم
