تامین دلیل در لغت
- تامین:ایمن کردن ،آرام دادن و حفظ کردن
- دلیل:امری است که اصحاب دعوا برای اثبات یا دفاع از دعوا به آن استناد می نمایند
- تامین دلیل: اصطلاح حقوقی به معنی محافظت دلایل موجود برای مکان استفاده از آن در آینده
تامین دلیل چیست ؟
- درخواست تامین دلیل هرگاه احتمال از بین رفتن آثار دلایل وجود داشته و یا دسترسی به دلایل در آینده با سختی و مشقت همراه خواهد بود ،جهت ثبت دلایل از آن استفاده نمود.
- دربعضی مواقع ،خواهان درصدد ثبت و ضبط واقعه یا حفظ اسناد و دلایلی است که بتواند بعدا به عنوان دلیل در دادگاه مورد استناد قرار دهد که در غیر اینصورت ممکن است دلیل و یا دلایل وی در آینده متعذر(یعنی غیر ممکن و محال) و متعسر(یعنی سخت و دشوار) گردد.بنابراین براساس قانون و به منظور ملاحظه و صورت برداری از دلایل ، به تامین دلیل روی می آورد.
- تامین دلیل که هدف از ان ثبت ، ضبط و حفظ دلایل برای استناد در دعوای اقامه شده ی جاری یا آتی است ابزاری است موثر برای حفظ دلایل است که بدون وجود آن در برخی از دعاوی ،حقوق مدعی حق بعلت فقدان دلیل و نهایتا به جهت عدم توانایی اثبات حق خود، در معرض تضییع و انکار قرار می گیرد و موقعیت مناسبی برای فرصت طلبان ایجاد می کند.
- قانون گذار با تاسیس چنین نهادی در ماده ۱۴۹ ق.آ.د.م در جهت حفظ حقوق مردم مقرر داشته است:در مواردی که اشخاص ذی نفع احتمال به دهند که در آینده استفاده از دلایل و مدارک دعوای آن از قبیل تحقیق محلی و کسب اطلاع از مطلعین و استعلام نظر کارشناسان یا دفاتر تحاری یا استفاده از قرائن و امارات موجود در محل و یا دلایلی که نزد طرف دعوا یا دیگری است،متعذر یا متعسر خواهد شد می توانند از دادگاه درخواست تامین آنها را بنمایند.
- مقصود از تامین فقط ملاحظه و صورت برداری دلایل است.
موارد قابل طرح در خصوص تامین دلیل:
با توجه به ماده ۱۵۴ و ۱۵۵ و ۱۵۰و ۱۵۱و۱۴ق.آ.د.م ( قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی )در خصوص تامین دلیل موارد ذیل قابل طرح است:
- الزامی بر ارائه تامین دلیل در روی اوراق چاپی دادخواست وجود ندارد هر چند که رویه ی فعلی محاکم ،حاکی از نوشتن آن بر روی اوراق دادخواست است.
- تشخیص درجه ارزش تامین دلیل و احراز و اعلام ان با دادگاه استو حتی در مواردی میتوان عدم انتساب دلایل به دعوای اقامه شده یا خلاف دلایل تامین شده را اثبات کرد. همانطوری که می توان خلاف کلیه دلایل قانونی رانیز اثبات کرد.پس دادگاه مکلف به بررسی جوانب امر ،اوضاع و احوال ،تامل و تعمق در مفاد صورتمجلس تامی دلیل است و صدور رای بر مبنای صورت مجلس تامین دلیل ،وقتی واجد ارزش قضایی است که دادگاه آن را با مبانی حقوقی و موازین قانونی تطبیق داده باشد و گرنه صرف تکیه به مفاد صورتمجلس تامین دلیل و انشا و صدور رای می تواند باعث رد یا نقض رای در مراجع بالاتر یعنی دادگاه تجدید نظر و دیوانعالی کشور گردد.البته باید دانست که چون براساس تعریف ماده ۱۲۸۷ق.م (قانون مدنی )از سند رسمی،صورت مجلس تامین دلیل به جهت تنظیم آن توسط مامور رسمی مجری آن ، سندی رسمی است لذا اثبات خلاف آن بایستی براساس نصوص قانونی و همانطوری که در مورد سایر اسناد رسمی معمول است انجام پذیرد.
- دادگاه تکلیفی بر پذیرش هر نوع درخواست تامین دلیل را ندارد بلکه در درخواست موصوف ،بایستی شرایط مقرر قانونی و از جمله متعذر یا متعسر بودن دلایل در آینده ر ان صدق کند.
- درخواست تامین دلیل بدون تعیین مشخصات طرف دعوایی که بعدا اقامه خواهد شد امکان پذیر است.
- در درخواست تامین دلیل بایستی موضوع دعوایی که برای اثبات آن نیاز تامین دلیل بوده است تصریح شود.
- با توجه به عدم تصریح قانونگذار در خصوص امکان اعتراض به رد درخواست تامین دلیل به نظر می رسد این امر قابل اعتراض نیست.
- تامین دلیل یک دستور و تصمیم اداری است هر چند که در عمل بعضی از دادگاه ها ،اجرای آن را با صدور قرار تامین دلیل میسر می سازند.
- درخواست کننده تامین دلیل الزاما منحصر به خواهان دعوای فعلی یا اتی نیست خواننده دعوای فعلی یا آتی نیز می تواند در جهت استفاده از آن ،درخواست تامین دلیل بدهد.
تامین دلیل پیش از شروع عملیات ساختمانی و گودبرداری(ترک های احتمالی موجود در املاک موجود در املاک مجاور قبل از شروع به کار و گودبرداری) در حرفه نظارت و اجرا متداول است.
مرجع ذیصلاح برای رسیدگی به درخواست تامین دلیل
- شورای حل اختلاف به عنوان مرجع صاحب صلاحیت در زمینه تامین دلیل می باشد.
- در صورت نبودن شورای حل اختلاف این مرجع دادگاه می باشد.
مراحل انجام تامین دلیل
- با توجه به موضوع تامین دلیل انتخاب آنکه در کدامیک از مجتمع های قضایی و یا شورای حل اختلاف می باشد.
- تهیه برگه دادخواست از اوراق مجتمع قضایی مربوط
- تنظیم دادخواست در نسخ به تعداد خواندگان در فرم مخصوص
- تهیه رونوشت( به تعداد خواندگان + یک) از اسنادی که به آن می خواهید استناد نمائید.
- مراجعه به قسمت تطبیق اسناد مجتمع قضایی مربوط و گواهی کردن برابر اصل
- تهیه تمبراز مجتمع قضایی (الصاق تمبر هزینه دادرسی به دادخواست و تمبر تصدیق به فتوکبی ها)
- اعلام فوریت به مسئول ثبت درخواست(در صورت نیاز)
- ارجاع پرونده به یکی از شعب دادگاه
- مراجعه به شعبه مربوطه و گرفتن کلاسه پرونده –صدور قرار تامین دلیل
- هماهنگی با مدیر دفتر دادگاه برای بازدید محلی کارشناس-پرداخت دستمزد کارشناس به صندوق دادگستری
- مراجعه به محل همراه مدیر دفتر و کارشناس
- نگارش صورتجلسه تامین دلیل توسط کارشناس
- مراجعه مجدد به دفتر دادگاه و اخذ رونوشت مصدق صورتجلسه تامین دلیل و نظریه کارشناس
درخواست تأمین دلیل
ماده ۱۴ – درخواست تأمین دلایل و امارات از دادگاهی می‌شود که دلایل و امارات مورد درخواست در حوزه آن واقع است.
ماده ۱۴۹ – در مواردی‌که اشخاص ذی‌نفع احتمال دهند که درآینده استفاده از دلایل و مدارک دعوای آنان ازقبیل تحقیق محلی و کسب اطلاع از‌مطلعین و استعلام نظر کارشناسان یا دفاتر تجاری یا استفاده از قرائن و امارات موجود در محل و یا دلایلی که نزد طرف دعوا یا دیگری است، متعذر یا‌متعسر خواهد شد، می‌توانند از دادگاه درخواست تأمین آنها را بنمایند.
مقصود از تأمین در این موارد فقط ملاحظه و صورت‌برداری از این‌گونه دلایل است.
ماده ۱۵۰ – درخواست تأمین دلیل ممکن است درهنگام دادرسی و یا قبل از اقامه دعوا باشد.
ماده ۱۵۱ – درخواست تأمین دلیل چه کتبی یا شفاهی باید حاوی نکات زیرباشد:
- مشخصات درخواست‌کننده و طرف او.
- موضوع دعوایی که برای اثبات آن درخواست تأمین دلیل می‌شود.
- اوضاع و احوالی که موجب درخواست تأمین دلیل شده است.
ماده ۱۵۴ – در صورتی که تعیین طرف مقابل برای درخواست‌کننده تأمین دلیل ممکن نباشد،درخواست تأمین دلیل بدون تعیین طرف پذیرفته وبه‌جریان گذاشته خواهدشد.
ماده ۱۵۵ – تأمین دلیل برای حفظ آن است و تشخیص درجه ارزش آن در موارد استفاده، با دادگاه می‌باشد.
آخرین ویرایش: 1399/06/23
شماره ویرایش: سوم
بیشتر بدانیم:
- فرم ها و چک لیست های ضروری برای مهندسین ناظر، طراح و مجری
- محاسبات سرانگشتی ویژه مهندسین عمران
- مشاوره مهندس ناظر
- اهمیت داوری و فواید آن از دیدگاه حقوق مهندسی
- نکات کلیدی داوری در قراردادها از دیدگاه حقوق مهندسی
- کمیته داوری نظام مهندسی و نحوه عملکرد و موارد قابل طرح به همراه نمونه نامه
- تفاوت مسئولیت مدنی با مسئولیت قراردادی
