پنجره یكی از عناصر ساختمان مسكونی است که اتلاف انرژی در آن حائز اهمیت می باشد.
پنجره
عبارت است از بخشی از سطح محيطی فضای داخلی است كه شيشه ای بوده و مي تواند وسيله تبادل نور يا هوا گردد. جنس آن ممكن است از چوب , فلز , پلاستيك يا مشابه آن ساخته شود .
انواع بازشوهای پنجره
اجزا پنجره
- قاب
- شاخک
- كتيبه
- دماغه
- لنگه
- وادار
- آستانه
- زهوار
- يراق آلات
- ريل
- لنگه متحرک
- چهار چوب
- بلبرينگ
- يراق آلات هوابندی
- نوار دور شيشه
شکل پروفیل پنجره
ابعاد در و پنجره كشویی به نسبت عرض
دامنه تغييرات حدود قابل قبول مندرج در جدول شماره يك با درنظر گرفتن مدول 100 ميليمتر توصيه ميشود .
| صفحات مشخصه | حدود قابل قبول |
| ارتفاع پنجره كشویی بر حسب میلیمتر | 1200الی 1500 |
| ارتفاع پنجره بازشو لولایی عمودی و محوری بر حسب میلیمتر | 1200الی 1500 |
| عرض هر لنگه پنجره کشویی بر حسب میلیمتر حداکثر | 1200 |
| عرض هر لنگه پنجره های بازشو بر حسب میلیمتر | 700الی 500 |
| عرض هر لنگه پنجره های محوری بر حسب میلیمتر | 1200الی 500 |
گام های طراحی پنجره:
- ابتدای طراحی، باید در نظر گرفت که الگو و سبک قرارگیری دهانه پنجره و درها در داخل دیوارهای آجری نمای ساختمان، ترکیب حیاتی و بسیار مهمی را در ترکیب کلی نمای ساختمان به وجود می‌آورد.
- در گام بعدی طراحی، سبک و نوع خود پنجره‌ها تقریباً همواره نقش مهمی را در طراحی ساختمان بازی می‌کند.به عنوان نمونه با تغییر سبک و نوع پنجره، به ویژه در مجموعه‌ای از ساختمان‌ها و یا نمای خیابانی معینی با پنجره‌های یک شکل، به نظر می‌رسد که امری درست نیست و هماهنگی نمای ساختمان و چشم‌انداز خیابان نامتناسب به نظر می‌رسد.
- در نهایت، اندازه و تناسب پنجره‌ها و زیر‌بخش‌های آنها موجب تناسب و توازن انسانی و مسکونی ساختمان‌ها می‌گردد؛ این توازن از بین خواهد رفت، اگر، برای مثال، یک پنجره پیچیده (چند‌بخش و چند قاب) را با یک پنجره شیشه‌ای تک- قاب بزرگ تعویض کنیم.تغییرات غیر مسئولانه پنجره‌ها و درب‌ها می‌توانند شخصیت معماری یک مجموعه ساختمانی را تغییر دهند.
ملاحظات طراحی پنجره در کاربری مسکونی
- ابعاد
- جهت گیری
- استفاده از پنجره ها و درب های نوع- تجاری
- شفافیت
- هماهنگی
- جداسازهای قاب پنجره
- مواد به کار رفته برای پنجره ها
نواع پنجره ها در شهر تهران که استفاده از پنجره های دوجداره به جاي پروفیل UPVC به جای پروفیل های آلومینیومی می تواند تا 4 درصد و پنجره دو جداره به جای تک جداره 10 درصد هزینه سالانه بکاهد.
بیشترین تاثیر استفاده از پنجرههاي دوجداره با پروفیل UPVC درمقایسه با پنجره های یک جداره آن در شهرهایی مانند آبادان، اهواز و بندرعباسمیباشد که بیش از 16 درصد از بار ناشی از پنجره ها را کاهش میدهد و درمقابل کمترین میزان اثرگذاری مربوط به شهرهای اردبیل و ارومیه می باشد.
ابعاد پنجره در کاربری مسکونی
از جمله نكات اولیه در طراحی معماری پایدار ابعاد پنجره است که در صرفه جویی مصرف انرژی الكتریكی و حرارتی بسیار موثر می باشد.
- با هدف استفاده حداکثر از تابش خورشید در زمستان و حداقل آن در تابستان در کنار فراهم آوردن روشنایی مورد نیاز ساکنین به کمك نور روز و در نتیجه کاهش هزینه های مربوط به انرژی مصرفی حرارتی و روشنایی است.
- برای طراحی ابعاد پنجره ، بهتر است به ابعاد ارتفاع پنجره دقت بیشتریشود که خود وابسته به نوع شیشه، میزان گرما و نور مرئی عبوری از شیشه پنجره و حجم فضای مورد بررسی و مكان قرارگیری پنجره می باشد.
- پنجره و نحوه ی پیكربندی نمای ساختمان بر میزان نیاز انرژی گرمایشی، نیاز انرژی سرمایشی، رطوبت و نیاز انرژی برای روشنایی تاثیرگذار است و بر دیگر نیازهای انرژی ساختمان از جمله نیاز انرژی برای تهویه و رطوبت، آب گرم و سایر خدمات به طور مستقیم تاثیر نمیگذارد.استفاده از نور طبیعی میتواند تا حد زیادی سبب صرفه جویی درانرژی الكتریكی ساختمانهای مسكونی شود.
- شدت نور و میزان تابش نیز بر مصرف انرژی تاثیر گذار است چرا که تابش زیاد خورشیددر تابستان سبب افزایش مصرف انرژی سرمایشی می شود و همچنین خیرگی ناشی از آن موجب اختلال آسایش بصری می شود.
- در جهت جنوب، افزایش نسبت مساحت پنجره به مساحت دیوار، بیشترین تاثیر را در کاهش مصرف انرژی داشته و به میزان 92/69 کیلووات ساعتمصرف انرژي سالیانه را کاهش داده است. تغییر جنس شیشه از دوجداره به کم گسیل و کاهش ابعاد پنجره تاثیر منفی در انرژي مصرفی ساختمانداشته است و به ترتیب 93/162 و 4/97 کیلووات ساعت مصرف کلیانرژي سالیانه را افزایش داده است.
در جهت شمال، شرق و غرب، بیشترین تاثیر در کاهش مصرف انرژي کلیبه ترتیب مربوط به شیشه کم گسیل بوده و سپس کاهش نسبت مساحت پنجره به مساحت دیوار بوده است تاثیر استفاده از شیشه کم گسیل درجهت شمال، شرق و غرب به ترتیب کاهش 61/65 ،53/66 و 93/67کیلووات ساعت در سال بوده است. افزایش ابعاد پنجره در این سه جهت
تاثیر منفی در کاهش مصرف انرژي در ساختمان داشته است و باعثافزایش نیاز کلی انرژي سالیلانه به ترتیب به میزان 55/30 ،58/50 و47/37 کیلووات ساعت شده است.
عرض و ارتفاع استاندارد پنجره :
با طراحی استاندارد ابعاد پنجره می توان به ۳ هدف دست یافت:
۱. بهره بردن از حداکثر بازشو جهت پنجره
۲. بازشو استاندارد پنجره وعملکرد بهتر از نظر فنی
۳. زیبایی و تقارن در پنجره دوجداره
مقایسه پنجره ارسی برمیزان صرفه جویی مصرف انرژی با پنجره های معمولی
- پنجره ارسی نسبت به پنجره معمولی به لحاظ عملکرد حرارتی و تامین نور مورد نیاز طبیعی کارایی بیشتری بهمنظور استفاده در فضاهای مسکونی مناطق گرم و خشک دارند و بهره برداری از پنجره های ارسی علاوه بر تداوم وجودعناصر معماری سنتی در فضاهای امروز از لحاظ صرفه جویی درمصرف انرژی مفید است.
- اختصاص حداقل جا در موقع باز و بسته شدن
- ایجاد ارتباط بصری به شکل های مختلف با محیط سرسبز حیاط
- هدایت نور مناسب به داخل اتاق
- جداره ای مناسب بین دو یا چند اتاق
- استفاده از گره چینی چوبی برای جلوگیری از اتلاف انرژی
- استفاده از پنجره های رنگی برای تعدیل و تنظیم نور
آخرین ویرایش: 1399/04/28
شماره ویرایش: دوم
